Geçtiğimiz Ağustos ayının ortalarında, Malta açıklarında araştırma yapan uluslararası bir araştırma ekibi, MÖ 700’lü yıllara ait olduğunu düşündükleri bir Fenike gemisinin kalıntılarına ulaştı. Akdeniz’de şimdiye kadar keşfedilmiş en eski kalıntılardan biri olan gemi enkazı, yaklaşık olarak 50 feet (15,24 m) uzunlukta. Kalıntılar, Malta Takımadalarının en büyük ikinci adası olan Gozo Adasının kumul deniz yatağında, 400 feet (122 m) derinlikte bulundu.
Malta Üniversitesi’nde deniz arkeolojisi alanında dersler veren ve araştırma ekibinin ikinci başkanı olan Timmy Gambin, Discovery News’e yaptığı açıklamada “kuma gömülmüş halde bulunan geminin ahşap gövdesinin fazla zarar görmeden korunmuş olmasının büyük bir şans olduğunu” dile getirdi.
Gambin ile birlikte çalışan Texas A&M Üniversitesi ile Fransız Ulusal Araştırma Ajansı’ndan araştırmacılar, geminin yükünden geriye kalan batığın 65 metrekarelik bir alana yayıldığını tespit ettiler. Gambin’e göre, yükten artakalanlar, “fantastik derecede korunmuş” durumda. Geminin battığı alandaki kumul deniz yatağının, darbeyi yumuşatarak, küplerin ve diğer seramik kapların kırılmadan günümüze kadar ulaşmasını sağladığı düşünülüyor.
Araştırmacılar, geminin yükünün küplerden ve değirmentaşına benzer öğütme taşlarından oluştuğunu açıkladılar. Enkaz bölgesinde volkanik taştan imal edilmiş ve yaklaşık 35’er kg ağırlığında 20 tane değirmentaşına rastlandı. Gambin, yaptığı değerlendirmede, taşların muhtemelen Sicilya’dan getirildiğini ve Akdeniz’de bir limanda satılmak üzere taşındığını belirtti.
Araştırmacılar batıkta ayrıca 7 değişik tip ve büyüklükte imal edilmiş olan, 50 kadar amforaya rastladılar. Amforaların tip ve boyutundaki bu farklılıklar, geminin batmadan önce farklı limanlara uğrayıp mal yüklediğinin kanıtı olarak gösteriliyor.
Diğer Fenike gemilerinde olduğu gibi bu geminin de yükünü boşaltmak üzere Sardunya ve Malta’da konaklamış olabileceği tahmin ediliyor. Gambin’e göre geminin muhtemel rotası üzerinde İtalya’nın güneyindeki limanlar, Sicilya, Malta ve günümüzde Tunus’un yer aldığı Kuzey Afrika limanları bulunuyordu.
Fenikelilerin Malta Adasıyla ilk somut bağlantısı
Fenikeliler ilk olarak şu anda Lübnan’ın bulunduğu coğrafyada yerleşmiş ve MÖ 1550 ile MÖ 300 yılları arasında Akdeniz’in geneline hâkim olmuş olan, deniz ticareti ve gemi yapımında uzmanlaşmış bir uygarlıktı. Alfabeyi bulan uygarlık olarak bilinen Fenikeliler, aynı zamanda soyluların giysilerinin boyanmasında kullanılan iskelet salyangozundan değerli bir tür mor boyayı üretmeleriyle de tanınırlar.
Fenikeliler, ticaret yolları üzerinde bulunan güvenli Malta limanlarını sık sık yük alıp boşaltmak ve geçici süreyle demirlemek için kullanmışlardır. Aslında Fenikelilerin, Malta Adasının ilk yerleşimcileri arasında olduğu da bilinmektedir. Enkaz araştırma ekibinin liderlerinden Timmy Gambin, “şimdiye kadar Fenikeli denizcilerle Malta Adaları arasındaki bağlantıya ilişkin oldukça sınırlı bir bilgiye sahip olunduğunu”, ulaşılan gemi enkazının, Fenikelilerin, “denizcilik ve Orta Akdeniz bölgesindeki ticari yaşantıları hakkında yeni ve çok önemli bilgiler sunabileceğini” açıkladı.
Fransız Ulusal Araştırma Ajansı tarafından, batığın durumunu gösteren 8 binden fazla fotoğraf aracılığıyla, oldukça yüksek çözünürlüklü, üç boyutlu bir modelleme hazırlanıyor. 2700 yıllık batığın kesin yeri, araştırma ekibi bölgedeki çalışmalarını bitirene değin gizli tutulacak. Gambin, bu yıl yapılan çalışmalarda batıktan bazı parçaların çıkarıldığını, ancak batığın tamamen gün yüzüne çıkarılabilmesi için önümüzdeki sezonlarda da araştırma ekibinin çalışmalara devam etmesi gerektiğini dile getirdi.
