Antik Yunanlılar tarafından batık kıta Atlantis’te bulunduğu düşünülen parıldayan dökme metal olarak bilinen orikalkum, Sicilya kıyılarında 2600 yıl önce batmış bir gemiden çıkarıldı.
Yunanistan ya da Anadolu’dan geldiği tahmin edilen metal yığını, güney Sicilya’nın Gela Şehrine doğru hareket ediyordu. Metal yığınını taşıyan geminin limana girmeye yakın durumdayken fırtınaya yakalanıp batmış olduğu düşünülüyor.
Discovery News’a konuşan Sicilya Deniz Ofisi Başmüfettişi Sebastiano Tusa, MÖ 6. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen batığın, Gela kıyılarından yaklaşık 300 m açıkta, 3 m derinlikte bulunduğunu söyledi. Tusa denizin kumluk zemininde birbirinden tamamen farklı 39 metal külçe bulunduğuna dikkat çekti. Orikalkumu antik metinlerden ve dekoratif süs objelerinden bildiklerini söylüyor. Orikalkum, uzun bir süre boyunca bileşimi ve kökeni bilinmeyen bir metal olarak düşünülmüştü. Antik Yunanlılara göre, orikalkum mitolojik karakter Yunan-Fenikeli Cadmus tarafından keşfedilmiştir. MÖ 4. yüzyılda yaşayan Yunanlı filozof Platon da Diyaloglar’ında orikalkumdan efsanevi bir metal olarak söz etmiştir. Platon, Atlantis’i
orikalkumun parlayan kırmızı ışığı olarak tarif eder. Orikalkumun altın değerinde olan bir diğer yönünün ise efsanenin geçtiği adadan çıkarılması ve Poseidon Tapınağı’nın duvarları, kolonları ve zemin yapısı için kullanılması olduğu belirtiliyor.
Bugün birçok uzman orikalkumun pirinç alaşımı olduğu ve antik uygarlıklar tarafından betonlama ve çimentolama işlemlerinde kullanıldığı konusunda hemfikir. Bu işlem çinko cevherinin, kömür ve bakır metali içinde eritilmesi yoluyla yapılır.
Dario Penetta tarafından X- ışınları ile analiz edilen külçe halindeki bulunan metallerin, yüzde 75-80 kadarının bakırdan yüzde 15 kadarının çinkodan ve az miktarlarda da nikel ve demirden oluştuğu tespit edilmiş. Tusa, bu bulgunun yaklaşık MÖ 689 yıllarında kurulan antik Gela şehrinin, bu konuda çalışan zanaatkârları ve imalathaneleri ile değerli eşyaların üretimini yaparak zengin bir şehir haline geldiği tezini kuvvetlendirdiğini belirtiyor. Gemiden çıkarılan 39 parça metalin bu imalathanelerde kullanılmak ve değerli süs eşyası oluşturmak üzere sevk edilirken batmış olabileceği düşünülüyor.
Rio de Janeiro Devlet Üniversitesi emekli fizik profesörü Enrico Mattieviç’e göre, elde edilen yığınlar tamamen orikalkumdan oluşmuş değil. Discovery News’e konuşan Mattieviç, metal yığınının bakır alaşımı, lakton metali, çinko ve kurşun gibi metallerden oluştuğunu söylüyor.
Mineraloji, paleontoloji ve arkeoloji çalışmalarına öncülük etmiş olan Mattieviç, orikalkumun hammaddesinin pirinç alaşımı olduğu görüşüne katılmayan biliminsanlarından biri. Orikalkumun hammaddesinin bakır temelli alaşımlardan olduğunu savunan diğer biliminsanlarının aksine Mattieviç, bu metalin kökeninin MÖ 1200-200 yılları arasında Peru’nun And Dağlarında yaşayan Chavin Medeniyetine ait olduğuna inanıyor. Mattieviç Mitolojik Cehenneme Yolculuk adlı kitabında, Antik Yunanlıların Amerika’yı çok daha önce keşfetmiş olabileceğini ve Platon’un tarifine benzer, ateş gibi parıldayan, yüzde 9 oranında bakır, yüzde 15 gümüş ve yüzde 76 oranında altına dönmüş Chavin tarzı metaller bulunduğunu iddia ediyor.
Tusa’nın takımı orikalkumun kökeni ve doğasına bakmaksızın, batığı ve yüklerinin tamamı için kazı yapmayı planlıyor. Tusa, kazının Sicilya’nın en eski ekonomik tarihi konusunda değerli bilgiler sağlayacağını belirtiyor.
Çeviren: Eray Koç
İTÜ Uçak Mühendisliği
Kaynak: http://news.discovery.com/history/archaeology/atlantis-legendary-metal-found-in-shipwreck-150106.htm
Görsel açıklaması: Batığı keşfeden ekip görülüyor.
