Geçmişteki duygusal yoğunluklu olaylarla -11 Eylül olayları ya da bir çocuğun doğumu- ilgili anılarımızın güçlü olduğu bilinen bir durum, ama bu olaylar geçmişteki anılarımızı da değiştirebilir mi? Nature dergisinde yayımlanan bir makalede araştırmacılar sezgisel öğrenmenin geçmişteki anıları güçlendirebileceğini ortaya koydu.
New York Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırma görevlisi ve çalışmanın yazarı olan Joseph Dunsmoor: “Çevremizi sürekli gözlemleyip onun hakkında sayısız detay biriktirmekteyiz. Bu detayların çoğu unutuluyor olsa da, bu çalışma gösteriyor ki anlamlı ya da duygusal bağlı olayların geçmişte o olaya benzeyen ama o an için önemsiz görünen detayların hatırlanmasında önemli rolü oluyor” diyor.
New York Üniversitesi takımı, geçmişte yaşanılanların sezgisel öğrenme ile nasıl güncellendiğini ortaya çıkarma amacıyla yaptığı deneylerde geçmişte önemsiz gibi görünen bilgilerin sonradan nasıl anlamlandığını gözlemledi.
Deneye katılanlara bir dizi hayvan ve eşya fotoğrafı gösterilip ne gördükleri soruldu. Yaklaşık 5 dakika sonra katılımcıların bileklerine şok elektrotları takılarak yeni bir dizi fotoğraf gösterildi ve tanımlamaları istendi. Ancak bu sefer belirli bir kategoriden fotoğraf gösterildiği anda, hafif bir şok uygulandı. Elektroşok işlemi belli bir kategorideki fotoğrafın sezgisel bağlamda anlamlı olmasını sağlıyordu.
Şok işleminden sonra deneyde gösterilen fotoğraflarla ilgili hafıza testi yapıldı. Beklenildiği gibi denekler şok verilirken gösterilen fotoğrafları hatırlamakta daha iyiydiler. Örneğin, şok verilirken hayvan fotoğrafı gösterilen denekler, şok verilmeden gösterilen eşya fotoğraflarına oranla hayvan fotoğraflarını daha iyi hatırlıyorlardı.
Bunun yanında araştırmacılar sezgisel öğrenmenin şok prosedürü uygulanmadan önceki anıları da kapsadığını gözlemledi. Eşya fotoğrafı gösterilirken şok uygulanan denekler, şok uygulanmadan önce gösterilen eşya fotoğraflarını, şok uygulanmadan önce gösterilen hayvan fotoğraflarına oranla daha rahat hatırladılar.
Durumu özetlemek gerekirse, denekler geçmişte yaşadıkları sıradan bir anı kategorik olarak sonradan bir duyguyla bağdaştırdıkları için daha kolay hatırladı. Geçmişteki olayların daha iyi hatırlanması durumu, belli bir gecikmeden sonra gözlendi. Bu da geriye dönük anı güçlenmesinin, uzun dönemli hafızanın kullanılmasına bağlı olduğunu gösterdi.
Araştırmayı ortaklaşa yürüten psikoloji ve sinirbilim profesörleri Lila Davachi ve Elizabeth Phelps: “Bu yeni bulgular, insanların kolayca adapte olabilen hafıza sistemlerini göstermekte ve zihinlerimizin sadece geçmişteki anıları anımsamakla kalmayıp onları yeni önemli detaylarla güncelleştirdiğini göstermekte” dediler.
Makalenin bir diğer yazarı ise New York Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırma görevlisi Vishnu Murty.
Çeviren: Nazif Taşbaş
İTÜ Moleküler Biyoloji ve Genetik Blm
Kaynak: http://www.sciencedaily.com/releases/2015/01/150121135154.htm
