Kabul edelim ki, naçiz hamamböceği tatlı kişiliğinden çok bir hastalık taşıyıcı ya da haşarat olarak bilinir. Fakat yeni araştırmaların ışığında bu kötü ünlü böceklerden birini ezerken ya da zehirlerken biraz daha fazla suçlu hissedebilirsiniz. Çünkü biliminsanları artık bu böcek türünün fertlerinin bireysel karakter özelliklerine sahip olduklarını düşünüyor.
Université libre de Bruxelles’den bir grup araştırmacıya göre, hamamböcekleri birer musibet olmadıkları gibi; bize grupların kolektif karar verme sürecine nasıl yaklaştıklarını öğretebilecek “topluca hareket etmeyi seven böcekler”dir. Isaac Planas-Sitjà ve ekibi, hamamböceklerinin topluluk davranışlarını çalışmak üzere yola çıktıklarında, Amerikan hamamböceğinin barındırdığı potansiyel, ilgilerini oldukça cezbetmiş. Hamamböceği topluluklarında lider bir böcek yoktur. Bunun mantıksal sonucuna göre bu topluluklarda “takipçi”ler de olmaz. Yani topluluktaki bir böcek bireyinin kişiliği topluluk ortamı içinde ışıldayabilir.
Araştırmacı ekip 304 hamamböceğinin sırtına radyo frekansı ile tanımlama çipleri takıp onları gruplara ayırıyor. Arena benzeri, parlak ışıklı ve az sayıda karanlık nokta içeren ortamlara koydukları hamamböceği gruplarını gözlemliyorlar. Işıktan nefret eden hamamböcekleri, tahmin edileceği üzere karanlık bir nokta bulmak için kaçışıyor. Fakat bazı hamamböceklerinin diğerleri kadar aceleci olmadıkları fark ediliyor. Ekip, saklanacak karanlık bir nokta bulmak için daha fazla zaman harcayan cüretkâr hamamböcekleri ve ortama konuldukları an hızla karanlığa tüymeye çalışan daha çekingen hamamböcekleri olduğunu gözlemliyor.
Science dergisine konuşan Planas-Sitjà’ya göre: “Bireysel karakter özelliklerini silikleştiren kolektif bir dinamik, bir sosyal etki oluşuyor. Bu nedenle grup içindeki bütün hamamböcekleri benzer bir davranış tarzına sahip oluyor.” Fakat bu durum, bireysel farkların etkisini dışlamıyor. Tam tersine, kişilik ve karakter çeşitliliği bir türün hayatta kalabilmesi için önemli bir lütuf olabiliyor. Çünkü karakter çeşitliliği davranış çeşitliliğine yol açıyor, bu da uyum sağlama ve hayatta kalma olasılığını artırıyor.
Cesur ve çekingen hamamböceklerinin varoluşu, bu böceklerin daha derin kişilik özelliklerine sahip olduğu anlamına mı geliyor? Bilim henüz buna yanıt bulamadı; fakat yakın zamanda yabanarılarının birbirlerini yüzlerinden tanıyabildiklerinin kanıtlanmış olması, bize böceklerin aslında onlara biçtiğimizden çok daha zengin hayatları olduğunu gösteriyor. Eğer karakter sahibi, birbirlerini yüzlerinden tanıyabilen böceklerin olduğu durum sizi ürkütüyorsa, derin bir nefes alın ve hatırlayın: Bütün bu yiğit hamamböcekleri, yalnızca kardeşlerinin bir gün daha yaşamasına yardım etmeye çalışıyorlar.
Çeviren: Alp Atamanalp
ODTÜ Kentsel Politika Planlaması Blm YL
Kaynak: Erin Blakemore, “Cockroaches Have Personalities, Too”, http://www.smithsonianmag.com/smart-news/cockroaches-have-personalities-too-180954140/
