Ana Sayfa 148. Sayı Üstelik dille ilintili beyin bölgelerinden tamamen farklı: Beynimizde matematiksel işlemlerde aktif...

Üstelik dille ilintili beyin bölgelerinden tamamen farklı: Beynimizde matematiksel işlemlerde aktif olan bir ağ var!

822

Fransa’nın Paris-Sud Üniversitesi beyin görüntüleme merkezinde yapılan iki çalışma, ileri seviye matematik ve basit aritmetiksel işlemlerde kullanılan beyin bölgelerini ve bu bölgeler arasındaki iletişim ağını ortaya çıkardı. Matematikçiler ve matematikçi olmayan ileri düzey üniversite öğrencileri arasında yapılan çalışmalarda, matematiksel beyin ağının sadece rakamlar görüldüğü zaman bile aktifleştiği saptandı.

Dil olmadan düşünce olabilir miydi? Bu felsefi soru artık laboratuvar ortamında beyin görüntüleme teknikleri kullanılarak keşfediliyor. Paris-Sud Üniversitesi sinirbilimcileri, ileri düzey matematiksel işlemleri yaparken hangi beyin bölgelerinin aktifleştiğini keşfetmek için 15 profesyonel matematikçinin beyni üzerinde fonksiyonal MR ile çalışma yaptı. Matematikçiler, ileri düzey matematiksel ve matematiksel olmayan ifadelerin doğruluğu veya yanlışlığı üzerine dört saniye düşünürken fonksiyonal beyin görüntüleme işlemi gerçekleştirildi. Matematikle ilgili konular üzerinde düşünülürken beynin dorsa frontaparyetal ağının aktifleştiği gözlemlendi. Bu ağın dille ilgili olan hiçbir beyin bölgesiyle örtüşmediğini biliyoruz. Tarih veya coğrafyayla ilgili sorular üzerinde düşünülürken aktifleşen beyin bölgeleri, matematiksel beyin bölgelerinden tamamen bağımsız ve bu bölgeler dille ilgili bazı beyin bölgeleri ile ortaklık gösteriyor.

Çalışmada açığa çıkarılan ağ sadece ileri düzey matematiksel işlemlerde aktifleşmiyor, sayıları işlerken ve zihinsel aritmetik işlemleri yaparken de aktifleşiyor. Araştırmacalar ayrıca aynı beyin ağının sadece sayıları ve matematiksel formülleri görmeyle bile akitfleştiğini, uzman matematikçiler ve matematikçi olmayan katılımcılarda gözlemledi.

Dahası, yeni çalışmalar bu ağın okula gitmemiş çocuklarda bile sayıları tanımlamaya çalışırken aktifleştiğini gösteriyor. Bu bulgu matematiksel beyin bölgeleri ağının matematik eğitimi almadan önce ortaya çıktığını ve eğitim aldıkça geliştiğini gösteriyor. Aslında araştırmacılar, matematikçileri ve matematikçi olmayanları karşılaştırdıkları zaman, bu ağdaki beyin bölgelerinin matematikçilerde daha güçlenmiş olduğunu da keşfettiler. Bu gözlem, Stanislas Dehaene tarafından geliştirilen nöronal geri dönüşüm teorisi (the theory of neuronal recycling) ile de örtüşüyor. Nöronal geri dönüşüm teorisi, matematik gibi gelişmiş kültürel bilişsel süreçlerin sayı, uzay ve zaman algısı gibi evrimsel beyin fonksiyonlarının geri dönüşümü olduğunu iddia ediyor.

Bu yüzden de dilsel beyin bölgeleriyle ilişkisi olmayan matematiksel ağın beyinde olduğu düşünülüyor. Bu iddia, örneğin bazı çocukların ve yetişkinlerin sayısal kelime hazneleri çok zayıf olmasına rağmen ileri aritmetik işlemlerinde başarılı olması veya afazi  hastalarının hâlâ hesaplama ve aritmetik işlemlerini yapabilmesi gerçekleriyle de tutarlıdır.

Asırlık bir felsefi problem olan “Dil yetisi olmadan düşünebilir miydik?” tartışmalarında matematik hep özel bir konuma sahipti. Ünlü dilbilimci Noam Chomsky’e göre matematiksel aktiviteler dil yetisi sayesinde ortaya çıkmıştı. Bu düşüncenin aksine, birçok matematikçi ve fizikçi ise dilsel yetinin matematiksel yetiden bağımsız olduğunu ileri sürüyordu. Örneğin Albert Einstein yazılı veya sözel kelimelerin kendi düşünme mekanizmalarında hiçbir rol oynamadığını, düşünmenin temel etmenleri olan fiziksel şeylerin kendi iradesi ile yeniden üretilebildiği ve birleştirebildiği belirli işaretler ve imgeler olduğunu söy2lemişti.

KaynakScıence Daıly
Önceki İçerikArşimet, Ron Graham, Persi Diaconis ve bir oyun
Sonraki İçerikHer şeyin evrimi