Ana Sayfa 149. Sayı Büyük probleme yeni çözüm: Samanyolu’nu tartmak

Büyük probleme yeni çözüm: Samanyolu’nu tartmak

361

Samanyolu’nun kütlesinin ne olduğuna dair verilebilecek kaba taslak bir cevap, yaklaşık 700 milyar güneş kütlesi olacaktır. Güneş’in kütlesi ise Dünya’dan 330 bin kat fazla; yaklaşık 2×1030 (2’nin yanına 30 tane sıfır) kilogramdır. Evrende ise Samanyolu’ndan büyük birçok galaksi mevcuttur.

Galaksimizin veya herhangi bir galaksinin kütlesini hesaplamak oldukça zordur. Galaksilerin  kütlesinin büyük çoğunluğu, yıldızlar, gezegenler, uydular, gaz ve toz bulutlarının yanı sıra, ne olduğu henüz anlaşılamamış, ışıma yapmayan karanlık maddeden meydana gelir. Henüz laboratuvar ortamında gözlenememiş karanlık madde hakkındaki fikirlerimiz ise gözleyebildiğimiz maddeye olan çekimsel etkilerinden kaynaklanıyor.

McMaster Üniversitesi Fizik ve Astronomi Bölümü’nde doktora öğrencisi kadın astronom Gwendolyn Eadie, Samanyolu etrafında dönmekte olan küresel yıldız kümelerinin hız ve pozisyonlarını ölçerek, Samanyolu ve içerisindeki karanlık maddenin kütlelerini hesaplamayı başardı.

Küresel yıldız kümelerinin yörüngeleri, etrafında döndüğü galaksinin uyguladığı kütleçekimiyle doğrudan ilişkilidir. Kütleçekiminin şiddetini ise galaksi içerisindeki madde ve karanlık madde belirler. Eadie’nin çalışmasındaki yenilik ise küresel kümelerin hızlarından yararlanarak kullandığı tekniktedir. Küresel kümelerin iki yönlü hızı vardır: Birincisi bakış açımız boyunca; diğeri ise uzay düzlemi boyunca (öz hareket) olan hızdır. Fakat araştrmacılar tüm küresel kümelerin öz hareketlerini henüz ölçebilmiş değil.

Ancak Eadie, iki yöndeki hızları bilinen küresel kümelerin yanı sıra tek yöndeki hızları bilinen küresel kümeleri de işin içerisine katmanın bir yolunu bularak, galaksi kütlelerinin hesaplanabileceği yeni bir yöntem geliştirdi. Geliştirdiği yöntem aynı zamanda, belirli bir hata payıyla, galaksi merkeziyle merkezden herhangi bir uzaklık arasındaki toplam kütleyi hesaplamaya da olanak tanıyor. Bu yeni yöntem, galaksi kütle tayinlerinin daha kesin şekilde yapılabilmesini sağlıyor ve büyük ölçekli kütle hesaplamaları açısından umut vaat ediyor.

 

KaynakScıence Daıly
Önceki İçerikAdet dönemi ağrıları neden bu kadar şiddetli?
Sonraki İçerik“Sıçrayan gen” Sanayi Devrimi’nde benekli güveyi koyu renge dönüştürdü
Doktora öğrencisi. 2007 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi Fizik Bölümü’ne girdi. 2014 yılında matematiksel fizik alanında yüksek lisans derecesini aldıktan sonra, yine Yıldız Teknik Üniversitesi’nde yüksek enerji fiziği alanında doktoraya başladı. Galaksi ve galaksi kümelerinin x-ışını veri analizleri üzerine çalışmalarına devam ediyor.