Görsel açıklaması: İnsan ve şempanze yavruları uykuya daldıklarında yüzlerinde bazen gülümsemeye benzer yüz hareketleri görünür. Bu yüzsel ifadeler. “kendiliğinden gülümseme” olarak adlandırılır ve gerçek gülümseme ile kahkahanın evrimsel kökeni olarak bilinir.
Kyoto Üniversitesi Primat Araştırmaları Enstitüsü Araştırmacıları yaptıkları çalışmada, gülümseme benzeri yüz hareketlerinin sadece insan-şempanze gibi yüksek düzey primatlarda değil; evrim ağacında epeyce uzak akrabalarımız olan yeni doğan Japon makak maymunlarında da izlendiğini belirlediler.
Çalışmanın yürütücüsü MasakiTomonaga, yaklaşık 10 yıl önce şempanze yavrularının kendiliğinden gülümsediklerini belirlediklerini, çok daha uzak akrabalarımızda buna rastlamanın, doğrudan atalarımıza ayrışmadan çok öncesinde, yaklaşık 30 milyon yıl öncesinde bile gülümsemenin köklerinin olabileceğini ortaya koyduğunu söylüyor.
Fumito Kawakami, makak yavrularının rutin sağlık kontrolleri sırasında bu gülümsemeyi yakaladıklarını belirtiyor. Epeyce uzun süren bu kontroller sırasında bebekler sıkça uykuya dalıyorlar, böylece ekip de bu davranışı basitçe gözlemleyebiliyor.
Toplamda araştırmacılar, daha önce en azından bir kez gülümsemiş yedi makak yavrusunun 58 kendiliğinden gülümsemesini kaydettiler. İnsan yavrularıyla kıyaslandığında bu gülümsemenin daha çok kısa ve oransız bir kas kasılması gibi olduğunu belirlediler. Ancak iki çok belirgin benzerlik vardı: Biri her ikisinin de düzensiz REM uykusu döneminde olması ve yine her ikisinin de tam tamına bir simetrik gülümsemeden ziyade oransız, tek tarafa yoğunlaşan bir hareket olmasıydı. En önemli farksa, bunun epeyce kısa sürmesiydi.
Bazı araştırmacılar bebeklerdeki kendiliğinden gülümsemenin, ailelerin onlara karşı gösterdiği ilgi, sevgi ve aradaki bağın sağlamlaştırılması sırasında görüldüğünü savunuyorlardı. Bu çalışmada ise şempanzelerde ve makak yavrularında oluşan gülümsemenin herhangi bir duygu ifadesi, memnuniyet gibi görünmediği, hatta tüm yüz bir gülümsemeden ziyade “yüzünü buruşturma” olarak bile adlandırılabileceği gösterildi. Ekip bu kendiliğinden gülümsemenin şempanze, makak maymunları ve hatta insan yavrularında yüz kaslarının gelişimi için ve daha sonrasında da gülümseme, gülme ve yüzünü buruşturma gibi ifadelere olanak tanıyan bir ilk hareket olup olmadığını çözmeye çalışıyorlar.
Yani gülümseme maymunlara ve primatlara özgü müdür? Tomonaga bunun imkânsız olmadığını belirtiyor. Ve gülümseyerek ekliyor: “Farelerin ve köpeklerin gıdıklanırken memnuniyet belirten bir yüz ifadesi yaptıklarını gösteren çalışmalar var. Pek çok memelide bunu izliyor olabilmemiz, gülmenin evrimsel kökeninin çok eskilere dayandığını gösterebilecektir. Kim bilir?”
Çeviren: Dr. Ebru Oktay
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2016/08/160804101618.htm
