Samantha Deffler’in gençlik yıllarında, annesi onu sık sık kardeşlerinin, hatta köpeklerinin ismiyle çağırıyordu. İsimleri “Rebecca, Jesse, Molly, Tucker, Samantha” diye sıralıyormuş.
Pek çok insan çocuklarının veya arkadaşlarının isimlerini karıştırır. Florida, Rollins College’da “bilişsel bilim” dalında çalışan Deffler, bu olgunun nedenini bulmayı istemiş. Böylece çalışma arkadaşları Cassidy Fox, Christin Ogle ve David Rubin’le birlikte farklı yaş gruplarından 1700 erkek ve kadın üzerinde araştırma yaptıklarında, isimlendirme hatalarının çok sık yaşandığını keşfetmişler. Bunların arasında çoğunluk, aile üyelerinin ve arkadaşlarının ismini karıştırmaktadır. Araştırmacıların bulguları Memory&Cognition isimli dergide yayınlanmış.
Deffler bu durumu “Normal bilişsel bir hata” olarak ifade ediyor. “Bu durumun, zayıf hafıza veya yaşlanmadan ziyade, beynin isimleri gruplandırma şekliyle ilgisi var. Bir başka deyişle aile üyeleri ve arkadaş isimleri, beynimizdeki özel dosyalarda saklanıyor diyebiliriz. Dolayısıyla eğer kişi yanlış ismi kullanıyorsa, muhakkak o ismin bulunduğu dosya aynı olduğu içindir” diye belirtiyor Deffler.
İsim karıştırma konusunda özellikle bir grup öne çıkıyor. Deffler; annelerin bunu sıklıkla yaptığını, kendileriyle gerçekleştirdiği sohbetlerden de yola çıkarak söylüyor.
Chapel Hill’deki Kuzey Karolina Üniversitesi’nde görev yapan bilişsel bilimci Neil Mulligan da durumu bir örnekle açıklıyor: “Alışveriş dönüşü ellerinizdeki torbaları alması için bir çocuğunuzdan yardım isteyeceksiniz. Beyniniz aile dosyasından hızla bir isim çekiyor, fakat sonuç aynı dosyanın içindeki farklı bir isim olabiliyor. Siz ismi kelimelere dökmeye hazırlanırken, tüm çocuklarınızın isimlerini harekete geçirmiş oluyorsunuz ve bazen yarış halindeki isimlerden bir başkası kazanıyor.
90’lar ve erken 2000’lerin meşhur Amerikan dizisi Friends’in klasik bir sahnesi vardır. Nikâh yeminleri sırasında, başkarakterlerden Ross’a nişanlısı Emily’nin ismini tekrar etmesi söylenir. Ross bu anda eski sevgilisi Rachel’ın ismini söyleyiverir. Bu da muhtemelen Ross’un zihin dosyasında Rachel ve Emily’nin isimlerinin aynı yerde olmasından ileri gelmektedir.
Sevdiğimiz insanlarla aynı dosyayı paylaşan başkaları da var. Deffler, bu isim karmaşasına kardeşleri Rebecca ve Jesse’in yanı sıra köpeklerinin de dahil olduğunu söylüyor. Bu da aile dosyasının içinde aile köpeğinin de yeri olduğunu göstermekte. Peki ya aileye ait kediler için durum ne? Deffler’a göre, aile köpeğinizin ismiyle çağrılmanız aile kedisinin ismiyle çağrılmanızdan daha olası.
Mulligan da psikolojik olarak aile köpeğinin ismini aile üyelerimizle aynı kategoriye koyduğumuzu, ancak bunu kedi veya hamster gibi diğer hayvanlara uygulamadığımızı belirtiyor. Belki de bu yüzden köpeklere insanoğlunun en iyi arkadaşı diyoruz.
