Görevi Samanyolu’nu tarayıp X-ışını kaynaklarını gözlemlemek olacak CZ-4B roketi ile bütünleşik olan ilk Çin yapımı X-ışını teleskobu, Modülasyon Sert X-Işını Teleskobu (HXMT) Haziran ayında Çin yerel saati ile 11:00’de Çin’in kuzeybatısında yer alan Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezinden fırlatıldı.
Biliminsanları, teleskobu, karadeliklerin evrimi ve nötron yıldızlarının güçlü manyetik alanları gibi hâlâ gizemini koruyan astrofiziksel olayları çözmekte ve Çin’in bu alanlardaki yeterliliğini arttırmak için kullanmayı umut ediyorlar.
Çin Bilimler Akademisi (CAS) Yüksek Enerji Fiziği Bölümü Key Parçacık Astrofiziği Laboratuvarı (IP) Yöneticisi ve HXMT Projesinin baş yürütücüsü olan Prof. Zhang Shuangnan, “Teleskop, gökyüzünün en hassas sert X-ışını haritasını oluşturmayı ve Samanyolu’nda bulunan yeni tür kaynaklar da dahil olmak üzere yeni sert X-ışını kaynaklarını keşfetmeyi amaçlıyor” diyor.
Zhang ayrıca, HXMT’nin, X-ışını kaynaklarının fiziğini , o anda gerçekleşen ışıma kaynaklı salma mekanizmalarının doğasını ve temel fiziğin başka konularını anlamak açısından kilit bir rol üstleneceğini söylüyor.
HXMT’nin enstrümanlarından sorumlu Prof. Lu Fangjun “HXMT, üç adet enstrümandan oluşuyor ve bu üç enstrüman ile beraber uzaya gönderilecek. Bunlar, yüksek enerji X-ışını teleskobu (20-250 keV enerji aralığına duyarlı ve gökyüzünün 5100 cm2’lik alanını gözlemleyebilecek), orta enerji X-ışını teleskobu (5-30keV, 952 cm2) ve düşük enerji X-ışını teleskobu (1-15 keV, 384 cm2) olacak” şeklinde açıklıyor.
Lu, “Diğer üç teleskop birbirlerine paralel enstrümanlar. HXMT, yeni doğrudan çözme tekniği ve tarama gözlemleri yaparak gözlemlenen alanların yüksek kalitede X-ışını görüntülerini elde etmesinin yanı sıra, geniş gözlem alanıyla teleskopların doğrudan alandaki herhangi bir kaynağı bilimsel olarak en kaliteli biçimde görüntülemesine izin veriyor” diyor.
IHEP, Çin’in ilk X-ışını Teleskobu olan HXMT’nin geliştirilmesine liderlik ediyor. IHEP’te çalışan Li Tibei ve Wu Mei tarafından önerilen bu proje, aynı biliminsanlarının yenilikçi, yeniden yapılandırılmış görüntü çözme metoduna dayanıyor.
Haziran 2016’da HXMT teleskobu ekibi, kabul edilen çekirdek bilimsel prolerin duyurularını yayımladı. Yaklaşık olarak 7 yıllık toplam gözlem süresi istenen, 6’ı CAS enstitülerinden, 10’u da lise ve üniversitelerden olmak üzere toplamda 60 çekirdek gözlem projesi toplandı. Bilimsel değerlendirmeler ve seçimler sonucunda, HXMT’nin ilk yılında yapacağı gözlemler tarihlendirildi.
Fırlatmadan sonraki 5. günde teleskobun enstrümanları takip eden beş gün içerisinde tam kapsamlı bir test için çalıştırıldı. Performans testi, yörüngedeki kalibrasyon gözlemleri ve test gözlemleri ilerleyen 140 gün içerisindeki ana görevleri olacak.
Teleskobun ilk düzenli bilimsel gözlem turunun Kasım 2017’de; ikinci tur bilimsel gözlemler için ise projelerin 2018 yılının ortası gibi toplanması planlanıyor.
