Meksika Puebla’daki 15.000 metrelik uzun boylu bir yanardağın zirvesinde bulunan Büyük Milimetre Teleskobu (Large Milimeter Telescope – LMT), evrenin ücra köşelerini gözlemleyebiliyor. Massachusetts Amherst Üniversitesi ve Meksika Ulusal Astrofizik, Optik ve Elektronik Enstitüsü’ndeki astronomlar, LMT’nin hassaslığı ve çözünürlüğünü artırarak, evrende şimdiye dek gözlenebilmiş en yaşlı astrofiziksel nesnelerden birini keşfettiler: 12,8 milyar yaşındaki galaksi.
Amherst Üniversitesi’nden astrofizikçi Min Yun yaptığı basın açıklamasında, “Yıldız oluşturan bu galaksi, şekline Büyük Patlama’dan sonraki ilk milyar yılda kavuştu ve yüksek ihtimalle evrende meydana gelen ilk galaksilerden biri” diyor. Devamında ise “Evrenin ilk milyar yaşında oluşmuş bir nesne yakalamak son derece önemli. Büyük Patlama’dan sonraki ilk 400 milyon yıl boyunca evren, tamamen iyonize olduğundan, yani çok sıcak ve düzgün dağılımlı bir yapıda bulunduğundan, en iyi tahminimiz, ilk yıldızların, galaksilerin ve karadeliklerin ilk yarım milyar ile bir milyar yıl arasında meydana geldiği yönünde” diye ekliyor.
Futurism’den Claudia Geib’in raporuna göre, G09 83808 olarak kodlanan galaksi ilk olarak NASA’nın Herschel Uzay Teleskobu ile keşfedilmesine rağmen, görüntülerin bulanık olmasından ötürü proje LMT ekibine teslim edilmiş.
Araştırmacılar galaksinin uzaklığını, kızılakayma denilen fiziksel fenomen kullanılarak buldu. Herhangi bir ışık kaynağı gözlemciden uzaklaştıkça, gözlemciye varan ışığın dalgaboyu kaynaktan daha büyük olur (Doppler etkisi). Bu fiziksel fenomen kızıla kayma olarak adlandırılır. Evren sürekli genişlediğinden dolayı, kütleçekimsel olarak bağlı olmayan astrofiziksel nesneler de birbirlerinden uzaklaşır (esasen aralarındaki uzay-zaman genişler) ve dolayısıyla bu kaynaklardan gelen ışıklar gözlemciye ulaştığında kızıla kaymış olur. Daha uzak mesafeler daha fazla kızıla kaymaya sebep olur.
Yun, “Yüksek kızıla kaymalara sahip yani çok uzak nesneler, astrofiziğin mitolojik canavarlarıdır. Orada olduklarını her zaman biliyorduk, fakat genç yıldızların etrafını saran kalın toz bulutları, onları optik ışık spektrumuna karşı görünmez yapıyor” diyor.
G09 83808 evrendeki en yaşlı galaksi değil. 2012 yılında Hubble Uzay Teleskobu’nun keşfettiği bir galaksinin, Büyük Patlama’dan yaklaşık 500 milyon yıl sonra oluştuğu düşünülüyor. Hubble’nin 2016 yılında yakaladığı GN-Z11 galaksisi ise 13,4 milyar ışık yılı uzaklıkta bulundu ve bu da Büyük Patlama’dan 400 milyon yıl sonrasına takabül ediyor.
Başka keşiflerin geleceği de kaçınılmaz. LMT kışa dek tam randımanlı çalışıyor olmayacak, fakat en büyük ve en hassas tek açıklıklı araç olmayı vaat ediyor. Yun ve ekibin geri kalanları, G09 83808 gibi son derece sönük ve uzak nesneleri gözlemleme becerisine sahip bir teleskop eşliğinde, yakın gelecekte başka keşiflerin de geleceğinden umutlular.
