Ana Sayfa Bilim Gündemi Robinson Crusoe kimdir?

Robinson Crusoe kimdir?

9961

Değerli antropoloğumuz Sibel Özbudun “Robinson Crusoe’yu Yeniden Okumak” başlıklı makalesinde (Evrensel Kültür, Sayı: 121, Ocak 2002), Daniel Defoe’nun ünlü kahramanı Robinson Crusoe’yu herkesin “uygarlık kurucusu” olarak bildiğine vurgu yaptıktan sonra, şu basit soruyu soruyor: Crusoe kaza sonucu ıssız adaya düşmesine yol açan deniz yolculuğuna neden çıkmıştı?

“Robinson Crusoe” adlı romanın yazarı Daniel Defoe.

Bu sorunun yanıtını pek kimse bilmez veya anımsamaz. Yanıtı yine Sibel Özbudun’un makalesinden okuyalım; bakalım kimmiş bu Robinson Crusoe…

Kendisini kurtaran çocuğu köle olarak satmış

“Serüven tutkusuyla dolu bir genç İngiliz’dir Crusoe. Avukat olmasını isteyen babasının tüm muhalefetine karşın bir gemiye biner ve Afrika kıyılarına açılır. Gemisi kazaya uğrar ve Mağribilerin eline düşer. Bir süre bir Mağribinin kölesi olarak kaldıktan sonra Xury adlı bir Afrikalı çocuğun da yardımıyla ellerinden kurtulur; bir Portekiz gemisince kurtarılarak Brezilya’ya götürülür (Bu arada, kendisine yardımcı olan Xury’yi yolda Portekizli kaptana sattığını da geçerken belirtelim).

Crusoe kazaya uğradığı deniz seferine köle ticareti için çıkmış.

Kaçak köle taciri

“Brezilya’da kısa bir süre içinde oldukça para kazanarak bir plantasyon satın alır. Ancak plantasyonlarda işçi sıkıntısı çekilmektedir; Afrikalı kölelerin ticareti ise, İspanya ve Portekiz Krallıklarının tekelindedir ve köleler aşırı pahalıdır. Crusoe kazaya uğradığı deniz seferine, ikna ettiği birkaç tacir ve plantasyon sahibiyle birlikte, Gine’den köle getirmek amacıyla çıkar. Yani ‘uygarlık kurucusu’ Robinson Crusoe, aslında bir kaçak köle taciridir.”

Gerçi şaşılacak bir şey yok. Batı uygarlığı böyle kurulmuş, kapitalizmin ilk birikimi böyle elde edilmiştir: Yerli soykırımı, yağma, talan, kölecilik ve tabii yoğun kadın ve çocuk emeği…

Kaynak

– Sibel Özbudun, Kültür Hâlleri, Ütopya Yayınevi, 1. basım, Ocak 2003.