Türkiye 1935 yılında Dünya Kadınlar Kongresine ev sahipliği yapar. 18-24 Nisan tarihleri arasında Yıldız Sarayı’nda gerçekleşen kongrenin düzenlenmesini Türk Kadınlar Birliği üstlenir.
Nobel Ödüllü kadınlar
Genç Cumhuriyet Hükümetinin büyük önem verdiği kongre dolayısıyla Posta ve Telgraf İdaresi bir pul serisi bastırır. Sadece 6880 adet basılan seri içinde 15 farklı pul vardır. Hepsinin üzerinde Fransızca olarak “XII. Uluslararası Sufrajeler Kongresi, İstanbul 1935” yazan pullar 20 paradan başlayıp 100 kuruşa uzanan bir değer yelpazesinde hazırlanmıştır.
Tanınmış kadın portrelerini içeren yedi puldan altısında o güne dek Nobel Ödülü kazanmış kadınlar yer alır: Bilim alanında Marie Curie Sklodowska (fizik ve kimya dallarında Nobel almış büyük bilimci); edebiyat alanında Selma Lagerlöf (İsveçli yazar), Sigrid Undset (Norveçli romancı) ve Grazia Deledda (İtalyan romancı); barış alanında Bertha von Suttner (Kont Kinsky’nin kızı, Avusturya İmparatorunun mabeyncisi ve feldmareşal, pasifist eğilimiyle tanınmıştır) ve Jane Addams (1915 Lahey Uluslararası Kadınlar Kongresinin divan başkanlığını yapmış, ardından Barış ve Özgürlük İçin Kadınlar Birliği’ni kurmuştur).
Oy hakkı mücadelesi
Pullarda yer alan yedinci kadın portresi ise, İstanbul’daki kongreyi gerçekleştiren Uluslararası Kadınlar Birliği’nin 1923’e kadar başkanlığını yapan ABD’li Carrie Catt Chapman’dır. Chapman kadınlara oy hakkı mücadelesinin liderlerinden biridir. Chapman hakkındaki ilginç bir ayrıntı, ikinci evliliğinden önce yaptığı bir sözleşmedir. Sözleşmeye göre Chapman her yılın altı ayını kadınların oy hakkı için mücadeleye ayıracaktır.
Diğer pullar
Seri içinde diğer portre “Türk kadınlarının kurtarıcısı” ifadesiyle birlikte Mustafa Kemal Atatürk’e aittir (“Kamâl Atatürk” olarak yazılmış).
Dört pulda değişik mesleklerde çalışan kadınlar resmedilir: Sekreter, öğretmen, köylü kadın ve pilot. Hepsi de modern giyimli ve görünümlü kadınlardır. Geri kalan üç pulda ise, adalet, kadınlara oy hakkı ve kongrenin yapıldığı yer olan Yıldız Sarayı temaları işlenmiştir.
Bilindiği gibi Türkiye Cumhuriyeti, kongre tarihinden bir yıl önce 1934 yılında, birçok Batılı ülkeden daha önce kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanıyan yasayı kabul etmişti. Dünya Kadınlar Kongresinin 1935’te Türkiye’de yapılmasının bu açıdan da büyük anlamı vardır.
Bilindiği gibi kongreye adını veren “suffragiste” sözcüğü de kadınlara oy hakkı savunucuları anlamına gelir ve kongrenin esas teması olduğu için tüm pulların üzerinde yer alır.
Bu vesileyle de anımsatalım: Ardında kadınlı-erkekli muazzam bir mücadele birikimi var. Oylarla oyun olmaz efendiler!
Kaynak: Nazlı Ökten, 1935 İstanbul Uluslararası Kadınlar Birliği Kongresi: Otuz Yılın Kadınları, Tarih ve Toplum, Mart 2002.
