Genel yargı, kedilerin insanların yaklaşımlarına kayıtsız kaldıkları ve umursamaz tavırlar takındıklarıdır. Bu yargıların temelinde, hayvanların yaklaşımlarının “insani” özellikler çerçevesinde değerlendirme yanılgısı vardır. Hayvan davranışlarına ilişkin yeni bir çalışma, bazı canlıların, kendilerine insanlar tarafından verilen isimlere karşı duyarlı hale geldiklerini ve kendi isimlerini algılayıp tanıyabildiklerini ortaya çıkardı.
Scientific Reports dergisinde geçtiğimiz hafta yayımlanan çalışmanın yürütücülerinden olan ve Tokyo Üniversitesi’nde davranış bilimi alanında çalışan Atsuko Saito, daha önceki çalışmalarıyla kedilerin kendilerine bakan insanların seslerini tanıyabildiklerini ortaya koymuştu. Saito son çalışmasında ise konuyu daraltarak kedilerin kendi isimlerine tepki verip vermediklerini araştırdı. Çalışma ekibi, Japonya’daki evlerde yaşayan 78 kediyi inceledi. Evcil kedilerin yanı sıra, müdavimlerinin kedigiller ile kolayca etkileşime girebildikleri yerler olan kedi kafelerinden biri üzerinde de çalışma yapıldı. Çalışmada kullanılan kedi kafeleri, Tokyo’da oldukça popüler.
Saito ve arkadaşları, araştırma sırasında yapılan deneylerde “alışma-alışmama metodu” olarak adlandırılan bir yöntem kullandılar. Bu yöntemde bir özne herhangi bir duyu üzerinden kurulu düzenekte, tepkisiz hale gelinceye kadar belirli bir uyarıcıya tekrar tekrar maruz bırakılır. Bu aşamanın ardından, deney katılımcıları bir bir test uyaranı ile sınanır ve bu uyarana tepki gösterilip gösterilmediği gözlemlenmiş olur. Bu adım, rastgele uyaranlar yoluyla verilebilecek tesadüfi yanıtların engellenmesine yardımcı olur.
Yeni deneylerde bu yöntem şöyle uygulandı: Biliminsanları, kedi sahiplerinden, kedilerinin adlarına benzeyen dört kelimeyi kedileri bu kelimelere alışıncaya kadar söylemelerini istedi. İlerleyen adımlarda kedi sahiplerinden, kedilerin gerçek isimlerini söylemeleri istendi. Böylece kedilerin, kendi takma adlarını ayırt edip etmedikleri araştırılmış oldu. Çalışma çıktıları ise şöyleydi: Takma adları söylenen kediler; kulaklarını, kafalarını ya da kuyruklarını hareket ettirerek ya da miyavlama benzeri ifadeler kullanarak kendilerine seslenen kişilere yanıt verdiler.
Kediler, yabancı buldukları kişilere daha geç tepki veriyor
Çalışmanın devamında ise yeni bir deneye geçildi. Bu sefer kediler ve onlara bakan kişiler değil, kediler ve onlara yabancı olan kişiler arasındaki iletişim incelendi. Bu deney sonucunda da; kedilerin kendi isimlerine tepki verdikleri ortaya çıktı ancak çalışmanın bu kısmında kedilerin yabancı buldukları kişilere daha geç tepki verdikleri de saptandı.
Bu yeni çalışmaya dahil olmayan ancak Bristol Üniversitesi Antrozooloji Enstitüsü’nde insan-hayvan etkileşimleri üzerine çalışma yürüten John Bradshaw, “Yeni çalışma üzerine konuştuğumuz birçok kedi sahibi, kedilerinin kendi adlarına tepki verdiğini söyledi” açıklamalarında bulundu. Ancak Bradshaw, çalışmanın, kedilerin yabancı buldukları insanlara verdikleri tepkiye ilişkin çıktısına daha az inanabildiğini ifade ediyor. Konuya ilişkin daha fazla denemenin yapılması gerektiğini söyleyen Bradshaw, “Kedilerin, insan sesi ile diğer sesler arasında bir genelleme yapabileceğini” düşündüğünün altını çizdi.
Saito ise, evcil kedilerin, kendi isimlerini ayırt edebilmelerinin kendi günlük yaşamlarından kaynaklanabileceğini ifade etti. Kedilerin, kendi isimlerini bazı ödül veya ceza durumlarıyla ilişkilendirebildiklerini düşündüğünü söyleyen Saito, kedilerin isimlerine bağlı olma ihtimalinin çok düşük olduğunu ifade ediyor ve ekliyor: “Kedilerin, bizimle benzer bir kendini tanıma yetisine sahip olduklarına dair hiçbir kanıt yok. Yani, kedilerin kendi isimlerini tanımalarına ilişkin durum, bizimkinden farklı.”
Kedilerin kendi isimlerine verdikleri tepkiyi merkeze alan çalışma, kedilere belirli kelimelerin öğretilmesinin ardından, onların bu kelimelere alışmasının sağlanıp sağlanmadığının ortaya çıkarılması açısından ufuk açıcı bir yerde duruyor.
Kaynak
https://www.scientificamerican.com/article/cats-recognize-their-own-names-even-if-they-choose-to-ignore-them/
