Evreka! – Bilimin Doğuşu
Andrew Gregory, Çev. Emine Ayhan, Alfa Bilim, 2019, 151 s.
Modern bilimin doğuşunu anlatmayı hedefleyen bu kitap, bilimle ilgili temek sorulara yanıt verme amacını taşıyor. Bu sorulardan bazıları şunlardır: Bilimin kökenleri nereye dayanır? Bilimin ortaya çıkışından önce ne olmuştur; bu, nasıl ve hangi nedenle yeni, çığır açıcı bir dünya tasarısına dönüşmüştür? Bu dönüşümü gerçekleştirenler kimlerdir? Bilim ne zaman ve nerede ortaya çıkmıştır? Evreka! bilimin Yunanlarla başladığının bir göstergesidir. Tıp, biyoloji, mühendislik, matematik ve kozmoloji gibi çeşitli disiplinlerin kökeni Antik Yunan’a dayanır. Platon, Aristoteles, Pisagor, Arşimet ve Hippokrates antik dünyanın yıldızları arasındadır. Peki, bu devasa bilimsel patlamanın ardında yatan nedir? Düşünsel ve dinsel kısıtlamalardan bağımsız olan Yunanlar, mitler ve tanrılara dayanan açıklamaları reddedip doğa ile doğaüstü ayrımına giderek, doğayı ilk keşfedenler olurken, Babilliler ve Mısırlılar ileri düzeyde birtakım aletler geliştirdikleri halde, neden mitolojik açıklamalardan öteye gidememişlerdir?
Akıllı Makineler
Ulrich Eberl, Çev. Levent Tayla, Paloma, 2019, 353 s.
Çok sayıda laboratuar ve şirkette araştırmalar yapan ve kendini fütürist olarak tanımlayan Ulrich Eberl, yapay zekâ alanındaki gelişmeleri herkesin anlayabileceği bir şekilde anlatmayı amaçlıyor. Yapay zekâ alanındaki teknolojik gelişmeler insanlığı nereye götürüyor? Robotlar ve akıllı bilgisayarlar insanlık için bir nimet mi yoksa işler ve mahremiyet için bir tehdit mi? Akıllı makineler çağı beraberinde neler getirecek? Yazar kitabında bu gibi sorulara yanıt vermeyi hedefliyor.
Tarihöncesinde Dil
Alan Barnard, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 2019, 220 s.
Alan Barnard bu kitabında, tarihimizdeki avcı-toplayıcıları, kendi şartlarında anlayarak yaşamlarını inceliyor. Okuma yazma bilmeyen insanlar olarak dili nasıl algılıyorlar? Dili ne amaçla kullanıyorlar? Dilbilgisine ilişkin bilgileri hiç yok mu yoksa dilbilgisiyle oyunlar oynamaktan keyif almalarına yetecek kadar bir dilbilgisi anlayışları bulunuyor mu? Bugüne dek yapılmış belli başlı araştırmaları ve kuramları ele alarak bu tür soruları irdeleyen Tarihöncesinde Dil, dilin evrimine ilgi duyan insanların ilgisini çekmeyi hedefliyor.
Aşk ve Kapital – Karl ile Jenny Marx ve Bir Devrimin Doğuşu
Mary Gabriel, Yordam Kitap, 2019, 720 s.
Mary Gabriel, Marx’ın geniş ailesinin hikâyesini, dönemin önemli olayları ışığında ve Marx’ın önemli eserleriyle harmanlayarak anlatıyor. Gabriel, aile üyelerinin hayat hikâyelerini kaleme aldıkça, Marx’ın dünyayı değiştiren metinlerinde yazılanlar kadar bu metinlerin yazım süreçlerinin ve zamanındaki etkilerinin de önemli olduğunu keşfediyor. Yazara göre, Jenny ve Karl arasındaki özveriye dayalı ilişkinin doğası anlaşılmadan, Kapital’in yazım sürecini hakkıyla değerlendirmek zor olacaktır. Veya bizzat Mary Gabriel’in sözleriyle, “Marx ailesindeki kadınlar olmasaydı Karl Marx var olmazdı ve Karl Marx olmasaydı, dünya bugün bildiğimiz dünya olmazdı.”
Çevresel Tarih Nedir?
Donald Hughes, Çev. M. Fatih Çalışır, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2019, 220 s.
Sadece insanların değil insanların da içinde yer aldığı doğal çevredeki canlı cansız tüm varlıkların ve bu varlıklar arasındaki etkileşimin yazılması gereken bir tarihi olduğu düşüncesini savunan çevresel tarih, insan ve sosyal bilim araştırmalarına getirilmiş yenilikçi ve kapsayıcı yorum izah tarzlarından biridir. İnsanın çevre, çevrenin de insan üzerindeki etkisine özel bir vurgu yapan bu alan siyasi, askeri, sosyal, iktisadi ve kültürel tarih gibi geleneksel tarihyazım şekillerine ilave edilecek ve bunlar üzerinde yeniden düşünülmesini sağlamayı amaçlamıştır. Bununla birlikte 1960’lardan bu yana kapsamı ve hedefleri belirli bir disiplin olarak ABD’den Rusya’ya, Brezilya’dan Hindistan’a dünyanın farklı coğrafyalarında icra edilen bu yeni tarihçilik biçemi ülkemizde de bilinir ve uygulanır hale gelmiştir. Bu kitap çevresel tarihe meraklı öğrenci ve araştırmacılar için rehber eser olma niteliğindeki What is Environmental History? 2 nd edition (Cambridge: Polity, 2016) başlıklı çalışmanın çevirisidir. Alanın isimlerinden J. Donald Hughes tarafından kaleme alınan bu eser gerek sağladığı bakış açısı gerekse konuları ele alış biçimiyle kısa sürede başucu kitabı olma niteliği kazanmayı hedefliyor.
Demokratik zorbalık
Alexis De Tocqueville, Çev. Ebru Erbaş, Can Yayınları, 2019, 64 s.
Fransız hukukçu, düşünür ve tarihçi Alexis de Tocqueville’in 1835 ve 1840’ta iki cilt halinde yayımlanan Amerika’da Demokrasi başlıklı çalışması, siyaset bilimi literatürünün kanonik eserlerinden biridir. Demokratik Zorbalık kitabı, Amerika’da Demokrasi’nin “Demokratik Duyguların ve Düşüncelerin Siyasal Topluma Etkisi Üzerine” başlıklı dördüncü ve son bölümünden oluşuyor. Tocqueville, bu ülkenin toplumsal yapısı ve genç Amerikan demokrasisinin siyasal sistemi üzerine yaptığı gözlem ve incelemeler ışığında “yaşlı Avrupa”da yaşanan siyasi gelişmeler, kamu yönetimi sistemleri, güncel sorunlar ve çözüm yolları üzerine karşılaştırmalı bir çözümlemeye girişir. Düşüncesinin temel eksenini liberalizmin ön plana çıkardığı özgürlükle, sosyalizmin temel aldığı eşitlik kavramları arasında bir denge kurma çabası oluşturur. Tocqueville’in o dönemde ortaya attığı sivil toplum destekli katılımcı demokrasi modeli, çağdaş demokrasi anlayışının kurucu öğelerinden biridir.
Bilimsel Düşünüşe Giriş
Hüseyin Batuhan, Fol Kitap, 2019, 328 s.
Bilimsel Düşünüşe Giriş, okurda ‘bilgi sevgisi’ uyandırmak ve ‘bilimsel düşünüş’ alışkanlığı kazandırmak amacındadır. Din, ahlak, politika ve ideolojilerin yaydığı ‘özlemsel düşünüşler’ karşısında Hüseyin Batuhan, ‘bilgi’nin araçları ile kuşanmayı öneriyor. Teorik felsefenin temel problemleri olarak bilgi ve inanç, soru ve sorun arasındaki fark, bilginin Antik kökenleri, mantık ve önermeler; pratik felsefe ve çağımızda izdüşümü olan bilimsel, bilimdışı inançlar, belgeleme, evrim teorisi ve demokrasi tartışmalarına, eleştirel ve bilimsel düşünüş ile bakabilmeyi öneriyor.