Sera gazı salınımı, iklim üzerinde sıcaklaştırıcı bir etkiye sahiptir. Ancak havada dağılmış halde bulunan küçük parçacıklar, soğutma işlevi görebiliyordu. İsveç’teki Lund Üniversitesi’nde çalışma yürüten biliminsanları, bu parçacıkların artık soğutma işlevini yeterince gerçekleştiremediğini fark etti.
Hava, gaz içerisinde asılı kalmış olan katı veya sıvı maddelerle doludur. Bu maddeler, aerosol olarak adlandırılır. Bu maddelerden bazıları doğal olarak üretilir, bazıları ise insan eylemleri sonucunda ortaya çıkar. Bunlardan bazıları sağlığımıza zarar verir. Bazıları ise güneş ışığını yansıtır. Böylelikle, sera gazlarının etkisinin doğrudan yaşanmasının önüne geçilebilir. Bu aerosol kaynaklarından biri de iğne yapraklı ormanlardan yayılan hoş kokulu terpenlerdir. Örneğin, boreal iğne yapraklı orman alanları, dünya genelinde bir şerit gibi uzanır ve dünya bitki örtüsünün yüzde 14’ünü oluşturur. Atmosferde bulunan ozon ile kimyasal reaksiyona giren terpenler, halihazırda havada bulunan aerosol parçacıklarına yapışarak organik moleküllerin oluşumunu sağlar.

Yeterince büyük bir aerosol parçacığı üzerine yapışan terpenler, yoğuşma yoluyla damlacıklar oluşturur. Daha fazla damlacık, daha yoğun bulutların oluşumuna neden olur. Bu durum da sera gazlarının etkisinin yüksek oranda gözlenmesinin önüne geçer. Ancak Nature Communications’ta yayımlanan yeni çalışma, iğne yapraklı ormanlar yoluyla sağlanan bu etkinin, sanayileşme nedeniyle azaldığına dikkat çekiyor. Fosil yakıtların kullanılmasından kaynaklanan amonyak, tarımdaki kükürt kullanımı oyunun kurallarının değişmesinin temel nedeni: Terpenler ve diğer moleküllerin bağlanabileceği aerosol partikülleri, çok daha küçük parçalara ayrılıyor. Yani terpenlerin bağlanabileceği partikül yüzeyi sınırlanıyor. Çok küçük boyutlarda olan aerosollerin çapı, ışığın dalga boyundan daha küçük olduğunda parçacıklar ışığı yansıtamaz duruma geliyor. Bu durum, koruma görevinin yerine getirilmesinde sıkıntılara neden oluyor. Birçok ülkeden araştırmacının dahil olduğu bir araştırma ekibi, ilk kez bu süreci inceledi ve yeni bir model geliştirdi.
Araştırmacı Pontus Roldin, “Okside olmuş moleküllerin iklim üzerinde soğutma etkisi var. Sıcak bir iklimde ormanlar üzerinden daha fazla terpen salgılanması ve böylelikle aerosollerle daha fazla bağ oluşturulması bekleniyor. Bu aerosollerin soğutma etkisi var. Ancak bu bağın etkisi, sadece terpen üretimine bağlı değil” dedi ve ekledi: “Organik aerosollerde artış yaşansa bile bu artış, sera gazı salınımının neden olduğu ısınmayı telafi edemeyecek durumda.”
Kaynak: https://phys.org/news/2019-09-aerosols-coniferous-forests-longer-cool.html