Bugün Ulusal Bilimler Akademisi’nin öncülüğünde yayınlanan bir araştırmada, Cambridge Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, kelimelerin anlamlarının yeni hesaplamalı modellerini geliştirdiler ve bunları doğrudan gönüllülerdeki gerçek zamanlı beyin aktiviteleri yoluyla test ettiler.
Çalışmayı yürüten Cambridge Üniversitesi Konuşma, Dil ve Beyin Merkezi direktörü Lorraine Tyler, “Etrafındaki diğer kelimelere bağlı olarak kelimeleri bağlam içine sokma kabiliyetimiz anlık bir süreçte geliştirmemiz gereken bir durumdur ve şimdiye kadar bildiğimiz en iyi bilgisayar olan beynimiz sayesinde henüz tam olarak başaramadığımız bir şey” açıklamalarında bulunarak bu sürecin hâlâ çok az anlaşılabilen bir süreç olduğunu belirtti.
Bir başkasının sözlerinin duyum yoluyla anlaşıldığı merkez olan beynimizde, gerçek bir duyumun oluşabilmesi için belirli bir mekanizma aktif bir biçimde çalışmalıdır. Bu anlamda duyum, ilk ama en temel mekanizma olarak gözlenir. Duyum ve beyne iletime dair diğer mekanizmaların gelişmesi ile birlikte, beyinde konuşmanın veya bir sesin çözümlesi yapılır. İşte bu çözümlemeye ilişkin süreçler, çalışma katılımcısı biliminsanlarının da ifade ettiği gibi karmaşık, henüz aydınlatılamamış ancak birbirlerini takip eden süreçlerdir. Konuşmayı anlamanın merkezi, “anlambilimsel kompozisyon” olarak bilinen ve beynin kelimelerin anlamlarını duyulan cümle ile birleştirdiği süreçlerdir. Bu yeni çalışma, bunu mümkün kılan beynin içinde gerçekleşen ayrıntılı gerçek zamanlı süreçleri ortaya koydu. “Yaşlı adam elmayı yedi” cümlesinin gönüllülerin beyinleri tarafından nasıl bir yorumlama sürecinden geçtiğini ve bu sürecin ardından nasıl bir tepki geliştirildiğini izleyen araştırmacılar, beyinde bulunan kritik yorumlama bölgeleri arasındaki dinamik bilgi akışını çözümleyebildiler.
Buna göre “yemek” kelimesi duyulurken beyin, cümle içindeki bir sonraki kelimeyi nasıl yorumlayacağına dair kısıtlamalar koyar: “Yemek”, yemekle ilgili bir şey olabilir. Çalışma bu kısıtlamaların, cümle içindeki bir sonraki kelimenin anlamını doğrudan etkilediğini, konuşulan dilin bu temel özelliğini vurgulayan sinirsel mekanizmaların nasıl etkilediğini göstermektedir. Profesör Tyler, “Beynimiz, birinin söylediklerini anlamamızı sağlar, bu durum oldukça dikkat çekici süreçlerin sonunda gerçekleşir” dedi ve ekledi: “Bu çalışma ile beyindeki gerçek zamanlı bilgi akışına bakarak kelime anlamlarının nasıl hızla yorumlandığını ve bağlam içine alındığını gösterdik.”
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2019/09/190930161852.hem
