İnsanlığın en ölümcül patojenlerinden birinin nesli tükenmiş suşları bazı Vikinglerin yaşamını yitirmesine neden olmuş gibi görünüyor.
Araştırmacılar, Viking Çağı’nda yaşayan Kuzey Avrupalıların kalıntılarında tespit edilen virüslerden DNA topladılar. Bu Avrupalılardan bazıları Vikinglerdi ve araştırmacılar kalıntılar üzerinde çiçek hastalığına neden olan variola virüsünün günümüzde görülmeyen (soyu tükenmiş) soylarını tespit etti. 24 Temmuz günü Science dergisinde yayımlanan çalışmanın bulguları insanlardaki çiçek hastalığına ilişkin tarihi 603 ila 1000 yıl daha geriye götürüyor.
Araştırmacılar daha önce, 1600’lerin ortasından kalma bir mumyada modern kökenleri 16. veya 17. yüzyıla uzanan antik (eski) variola virüsüne özgü DNA izlerini keşfetmişlerdi. Çiçek hastalığının 500 milyon kadar insanın ölümünden sorumlu olduğu tahmin ediliyor olsa da, virüsün insanlarda ilk kez ne zaman hastalığa neden olduğu hâlâ belirsizdir. Çiçek hastalığının etmeni olan variola virüsü, dünya genelindeki etkin aşı çalışmaları ile yok edilmiş tek insan patojenidir.
3000 yıldan daha eski bir tarihe uzanan kayıtlar, o dönemde çiçek hastalığı benzeri semptomlar gösteren insanlar olduğunu göstermekteydi ve biliminsanları mumyalanmış kalıntılarda çiçek hastalığında ortaya çıkan deri lezyonlarını tespit etti. Ancak bu durumun çiçek hastalığı nedeniyle gerçekleştiğini kanıtlamak zordur.
Çalışmaya dahil olmayan ama McMaster Üniversitesi’nde evrimsel genetik üzerine çalışan Ana Duggan, çalışmanın oldukça heyecan verici olduğunu belirterek “Tarihi ve yıkıcı hastalık konusundaki anlayışımız gelişti. Variola virüsünün şimdiye kadar bilinmeyen bir çeşitliliği olduğunu açığa çıkarıyoruz” dedi.
Kopenhag Üniversitesi’nde hesaplamalı biyoloji üzerine çalışan Martin Sikora ve ekibi, 150 ila 31000 yıl önce yaşamış 1867 insanın diş ve kemik örneklerinden viral DNA izole etti. Bu insanların 13’ünde variola virüsünün kalıntıları bulundu: 1000 yıldan daha fazla bir süre önce Viking Çağı boyunca Kuzey Avrupa, Batı Rusya ve Birleşik Krallık’ta yaşayan -bazılarının Vikingler olduğu düşünülen- 11 kişi vardı. 19. yüzyılda Batı Rusya’da yaşayan iki kişi ise modern formlarla yakından ilişkili olan variola virüsü suşları ile enfekte olmuştu.
Ekip, eski dönemlere ait 11 virüsün genetik planının çıkardı, Viking dönemi suşlarının şimdilerde gözlenmeyen bir variola virüs grubuna ait olduğu raporlandı. Martin Sikora, bu dönemde Avrupa genelinde çiçek hastalığının yaygın olabileceğini ve patojenlerin ciddi hastalıklara neden olabileceğini ifade ediyor. Buna göre çiçek hastalığı etmeni olan virüsle enfekte olmuş Vikingler, hastalığın seyahat yolları boyunca yayılmasına neden olmuş olabilir. Eski dönemlere ait variola virüsleri yok olmasına rağmen viral kalıntılar, antik DNA çalışmaları yoluyla insanların patojenlerle ilişkisini ortaya çıkarmaya yardımcı olabilir: “Bu tür hastalıklardan kaynaklı salgınlar, tarihimizin bir parçası olmuş durumda. Bugün gördüğümüz ise, buzdağının sadece görünen kısmı.”
Kaynak: https://www.sciencenews.org/article/smallpox-virus-ancient-dna-teeth-vikings-europeans
https://science.sciencemag.org/content/369/6502/eaaw8977
