Balarıları insanlar gibi konuşamazlar, fakat iletişim kurabilirler. Biliminsanları, bu gerçek sosyal (ösosyal) böceklerin, koloni içindeki fertil bireyin (kraliçe) konumunu koloninin geri kalanına iletmek için ekip çalışması ile kimyasalları birbirlerine ilettiğini keşfetti. Böylelikle arılar, uzun mesafedeki bireyler arasında iletişimi sağlayan bir tür kitle iletişim aracı geliştirir. Araştırmaya dâhil olmayan, Emory Üniversitesi’nden biyolog Gordon Berman’a göre çalışma, böceklerin muhteşem ve karmaşık davranışlar gösterebildiğine dikkat çekiyor.
Balarıları, feromon adı verilen kimyasallarla iletişim kurarlar; feromonları antenleri aracılığıyla algılarlar. Koloni içindeki fertil (üreyebilen) birey (kraliçe), koloni içindeki ve dışındaki işlerle ilgilenen steril (üreyemeyen) bireyleri (işçiler) çağırmak için feromonlar yayar. Fakat feromonları belirli bir yere kadar dağılabilir. Koloni içindeki steril bireyler de “Nasanov” adlı bir feromon salgılayarak birbirlerine “seslenebilirler”. Biliminsanları, steril bireylerin de feromon üretebildiğini uzun bir zamandır biliyor. Fakat bu sinyallerin, on binlerce arıyı bir fertil bireyin etrafında toplamak için nasıl çalıştığı bilinmiyordu.
Biliminsanları, en yaygın balarısı türü olan Apis mellifera L. canlısına odaklandı. Araştırmacılar, arıların dolaşabilecekleri ama uçamayacakları, şeffaf bir tavana sahip, pizza kutusu büyüklüğünde düz bir platform kurdu ve fertil bireyi güvenli bir yere kapatıp, steril bireyleri serbest bıraktı. Daha sonra bir kamera yardımıyla böceklerin hareketlerini kaydettiler. Yapay zekâya bağlı yazılım Nasanov feromonlarını salan arıları izledi.
Steril bireylerden biri fertil bireyin yerini tespit ettikten sonra, kraliçeden dışarı doğru uzanan ve her bir arının Nasanov feromonunu komşusuna doğru ilettiği, eşit aralıklı arı zincirleri oluşmaya başladı. Proceedings of the National Academy of Sciences portalında yayınlanan çalışmada, balarıların kitlesel iletişimine ilişkin verilere yer verildi. Feromonlar, arıları fertil bireyin olduğu yere yönlendirmişti. Biliminsanları bu durumu, yanımızdakinin kulağına bir kelime fısıldadığımız ve onun da yanındakine ilettiği kulaktan kulağa oyununa benzetiyor.
Araştırmacılar, arıların birbirlerini bu feromon aktarımına nasıl dâhil ettiklerine de odaklandı. Arıların oluşturduğu zincirlerin arasında yaklaşık altışar santimetre mesafe olduğunu gözlemlediler. Arılar belirli bir miktar feromonu tespit ediyor, ne yapıyorlarsa bırakıp kendi feromonlarını devretmek için zincire katılıyorlar. Entomolog Mark Carroll, çalışmanın kapalı bir alanda yapıldığına dikkat çekiyor ve arıların, açık alanda, iletişimi daha zorlu hale getiren rüzgâr ve yağmur gibi faktörlerle de mücadele ettiklerini belirtiyor.
Fakat araştırma yine de, odaklanılan noktayı basitleştirerek balarısı kolonilerinin doğada kendi kendilerine nasıl organize olduklarına dair bazı bilgiler sunuyor. Araştırmacıların bir sonraki adımı, doğadaki balarılarını gözlemleyerek bu davranışı daha detaylı bir biçimde araştırmak olacak.
Kaynak: https://www.sciencemag.org/news/2021/04/honey-bees-rally-their-queen-game-telephone
