Burun veya ağız yoluyla verilen iğnesiz iki Kovid-19 aşısının Çin ve Hindistan’da kullanımı onaylandı. Çin’in pazar günü açıklanan yeni aşısı, aerosol haline getirilmiş bir sprey olarak burun ve ağız yoluyla solunurken salı günü açıklanan Hindistan’ın aşısı da buruna damla olarak uygulanmaktadır. Bu mukozal aşılar, burun, ağız ve akciğerleri kaplayan ince mukoza zarlarını hedefler. Mukozal aşılar, SARS-CoV-2’nin vücuda ilk girdiği yerde bağışıklık tepkilerini harekete geçirerek, teorik olarak, hafif hastalık vakalarını bile önleyebilir ve diğer insanlara bulaşmayı engelleyebilir ki bu, şu ana kadar kullanılan COVID-19 aşılarının yapamadığı bir şeydir. Bu durum da pandemi için oyunun kurallarının değişebileceği anlamına gelebilir.
Burun yoluyla verilen bir COVID-19 aşısı geliştiren California, Redwood City’deki Meissa Vaccines’in kurucu ortağı Marty Moore: “ Bu onaylar, mukozal aşılara olan ihtiyacı doğruluyor. Küresel olarak gitmemiz gereken yön bu ve ABD’nin de buna yetişmesi gerekiyor” diyor. Çin ve Hindistan’dan gelen aşı onaylarıyla, İran ve Rusya’da onay almış mevcut iki aşıyla birlikte mukozal COVID-19 aşılarının sayısını dörde çıkıyor. Londra’daki bir sağlık analizi şirketi olan Airfinity’ye göre, hastalığa karşı dünya çapında 100’den fazla mukozal aşı geliştiriliyor ve yaklaşık 20’si insanlarda klinik denemelere ulaşmış durumda. Uygulama yöntemleri arasında spreyler, damlalar, aerosoller ve haplar bulunuyor.
Yeni gelenler
Tianjin’de CanSino Biologics tarafından geliştirilen Çin’in inhale aşısı, şirketin ülkede halihazırda mevcut olan COVID-19 aşısıyla aynı bileşenleri içeriyor. Nebulizatör adı verilen bir cihaz, sıvı aşıyı solunan bir aerosol spreye dönüştürüyor. Çin sağlık departmanı ve Ulusal Tıbbi Ürünler İdaresi, aşının destekleyici doz olarak kullanılmasını onaylamış bulunuyor.
Hindistan Haydarabad’da Bharat Biotech tarafından geliştirilen aşı, güçlendiriciden ziyade iki dozluk birincil aşı olarak onaylandı.
Her iki şirket SARS-CoV-2 genetik materyalini konakçı hücrelere vermek için zararsız bir adenovirüs kullanan ‘viral vektör’ aşılar da üretti. Hiçbir şirket faz III klinik araştırma verilerini yayınlamadı, ancak her ikisi de bu çalışmaları tamamladıklarını söylüyorlar.
CanSino’nun nefes aracılığıyla olan aşısının Faz II denemesinden elde edilen veriler, bir güçlendirici olarak verildiğinde, aşının kan serumu antikor seviyelerini tek bir enjeksiyondan önemli ölçüde daha fazla yükselttiğini buldu. Bu, solunan aşının, aşının sağladığı kadar veya ondan daha iyi koruma sağlayacağını düşündürebilmektedir. Benzer şekilde Bharat, kandaki antikor seviyelerini ölçerek burun içi aşısını Hindistan’da bulunan bir COVID-19 aşısı olan Covaxin ile karşılaştırdı. Şirket bu çalışmanın sonuçlarını açıklamadı, ancak denemeyi “başarılı” olarak nitelendirdi. Diğer iki mukozal COVID-19 aşısının etkinliği hakkında veriler yetersizdir. İran, Ekim 2021’de Karaj’daki Razi Aşı ve Serum Araştırma Enstitüsü tarafından burun spreyi olarak uygulanan bir COVID-19 aşısını onayladı. Halka 5.000’den fazla doz ulaştırıldı ve Rusya Sağlık Bakanlığı da ülkenin enjekte edilen COVID-19 aşısı olan Sputnik V’nin burun içi sprey versiyonunu onayladığı bildirdi.
Mukozal aşılar, bu zamana kadar dünya çapında çocuk felci, grip ve kolera gibi diğer hastalıklar için geliştirilmiştir. Bu aşıların çoğu ağızdan, bir tanesi de gribe karşı burundan yapılabilmektedir.
Kaynak: China and India approve nasal COVID vaccines — are they a game changer?
