Tatil keyfinizi azaltan veya uzun bir iş gezisini daha da kötüleştiren jet lag’ı ortadan kaldırabilmeyi ister miydiniz? Bilim insanları, yorgunluk ve uyku sorunları da dâhil olmak üzere jet lag’ın neden olduğu sorunlara çözümler üzerinde çalışıyorlar. Yeni araştırmalar, etkilerinin nasıl azaltılacağına dair yeni bilgiler ortaya koyuyor.
Jet lag, vücudun sirkadiyen sistem olarak bilinen iç saatinin yeni saat dilimlerine uyum sağlamasından kaynaklanır. Her birimizin vücudunda hemen hemen her hücre ve dokuda bulunan birçok iç saati vardır. Bunlar senkronize olmadığında sorunlar başlar. Yeni çalışmada, Northwestern Üniversitesi ve ABD’deki Santa Fe Enstitüsü’nden bilim insanları, bu saatlerin nasıl kalibre edildiğini, farklı sinyallere nasıl tepki verdiğini ve tekrar nasıl senkronize olduğunu araştırdı. Peki ne buldular? O sersemlemiş sabahların veya uykusuz gecelerin cevabı midenizde. Chaos dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, üç temel adımda yemeklerinizi yönetmek jet lag’i aşmanıza yardımcı olacak:
-Yeni saat diliminizin sabahı, erken saatlerde günün en büyük öğünü olacak şekilde güçlü bir kahvaltı yapın
-Yemek saatlerinizi çok fazla değiştirmekten kaçının.
-Geceleri yemekten kaçının.
Dâhili saatlerimiz farklı sinyallerle kalibre edilir. Örneğin, beynin saati güneş ışığına tepki verirken, sinirler gibi periferik organların saatleri yemek saatlerine bağlıdır. Bu yerlere yanlış sinyaller gönderirsek saatler karışır. Vücudunuz kış modundayken sıcak bir yere gitmek (veya havanın alışılmadık derecede sıcak olması ) veya genellikle uyuduğunuz saatte yemek yemek gibi.
Jet lag belirtileri, sirkadiyen saatler arasındaki zayıf sinyaller ve ışığa karşı daha düşük hassasiyetiniz nedeniyle yaşlandıkça kötüleşir. Çalışma, bu etkilerin sirkadiyen sistemi bozulmaya karşı daha savunmasız hale getirdiğini ve iyileşme kabiliyetini azalttığını buldu.
Ancak bütün araştırmalara rağmen, iç saatlerimizin birbirleriyle nasıl etkileşime girdiği hakkında çok az şey biliniyor. Çalışma yazarı Yitong Huang, “Çoğu araştırma öncelikle belirli bir zaman aralığına veya tek bir saate odaklanıyor” dedi. “Birbiriyle çelişen zaman aralıkları altında çoklu saatlerin senkronizasyonu konusunu anlamamızda önemli boşluklar var.”
Bu yüzden Huang ve meslektaşları, sirkadiyen döngülerin doğal ritimlerini taklit ederek bu karmaşık etkileşimlerin matematiksel bir modelini oluşturdular. Geçmiş araştırmalardan elde edilen verileri kullanan model, bilim insanlarının yiyecek ve ışığın çeşitli vücut saatlerini nasıl etkilediği hakkında bildiklerini birleştiriyor. Bilim insanları daha sonra, sistemin dengesinin nasıl bozulduğunu ve hangi faktörlerin daha da kötüleştirdiğini görmek için düşük ışık seviyeleri gibi oyun değiştirici faktörleri de modele girdiler. Gelecekte, iç saatlerimizi nasıl daha esnek hale getirebileceğimizi keşfetmek için bu modeli kullanmayı umuyorlar. Bu, jet lag’ı tamamen durdurmanın cevabını sağlayabilir. Ayrıca, yaşlandıkça iç saatlerimizi nasıl sağlıklı tutabileceğimize dair fikir de verebilir.
Kaynak: https://www.sciencefocus.com/news/new-solutions-jet-lag
