188. Sayı

Bu sayıda dikkat çekmek istediğimiz iki makale var. Birincisi, geçmiş birikime ait: Newton’u konu alan kapak dosyası. Diğeri ise günümüzün ve daha çok da...

Isaac Newton (1642-1727) hem fizik hem de astronomi alanında kendinden önce birbirinden kopuk olarak elde edilmiş bilimsel buluşları ve onların sonuçlarını kapsayan bir sistem kurmuştur. Bilime katkıları arasında en bilineni evrensel çekim kanunu ile ilgili olandır.  Bunun dışındaki büyük buluşları (Leibniz ile eşzamanlı olarak) diferansiyel ve integral hesabın geliştirilmesi, sıcak bir nesneden kaybolan ısı oranının, […]

Söyleşi: Murat Öner, Ergi Deniz Özsoy, Nazlı Karol “Bütün bilimlerin temeli sistematik bir yapılanmaya dayanır. Herhangi bir bilim dalını alın, bunu göreceksiniz. Biyolojide canlı dediğinizde, hemen tasnif etme ihtiyacı hissedersiniz: bitki mi, hayvan mı, insan mı… Belirli bir sistematik hat üzerinden düşünürsünüz. Canlıyı böylelikle anlar ve tarif edebilirsiniz. Bu yolla bir tasnif de yapmış olursunuz, […]

Mary Shelley, eserinde, geleneksel canavar kavramını değiştirir. Geleneksel kötü canavar – iyi insan ikiliğini kırarak, iyilik ve kötülük yargılarında bulunma seçeneğini bize bırakır. Frankenstein ve yaratığının yaptığı şeyler karşılıklıdır ve birbirlerini canavarlaştırırlar. Geleneksel canavar hikâyelerinden farklı olarak, burada bir insanın da canavarlaşabileceğini görürüz. Gerçek canavarın hangisi olduğu tartışmalı hale gelir. Canavarlar kötü ve yabancı olarak […]

Endüstriyel kapitalizmin doğaya zarar verme pahasına gelişmesi gibi, gözetim kapitalizmi ile şekillendirilen enformasyon uygarlığı da insan doğası pahasına gelişiyor. Google, Facebook ve diğer gözetim şirketleri mahremiyet ihlallerinden vazgeçebilirler mi? Gözetim kapitalistlerinden mahremiyet istemek veya internette ticari kapitalizmin sonlanması için lobi yapmak H. Ford’dan Model T arabaları elle yapmasını veya bir zürafadan boynunu kısaltmasını istemek gibidir. […]

Lorenz’in kanat çırpan kelebek metaforu, başlangıç koşullarındaki ufak bir değişimi temsil eder; bu değişim zincirleme bir etki yaratarak nihayetinde büyük ölçekte sistemin öngörülebilirliğini tamamen ortadan kaldırır. Bu durum, lineer olmayan deterministik sistemler için de geçerlidir. Yani bir sistemin deterministik olması onu öngörülebilir yapmaz. “Deterministik Kaos” ifadesi tam da bu tür sistemlerdeki kaotikliği ifade etmek için […]

Prostat kanseri ve rahim ağzı kanseri örneklerinde olduğu gibi kanserden korunma konusundaki sağlık uygulamalarının tartışmalı yönleri var. Bunun nedeni sağlık uygulamalarının yapısal sorunları. Sağlık hizmetlerinin ticarileşmesinin önlenememiş olması, özünde basit tekniklere dayalı olan koruyucu sağlık uygulamalarını karmaşıklaştırmış, çıkar çatışması tartışmalarının içine çekmiş ve kimi zaman içinden çıkılamaz duruma getirmiştir. Günümüzde kanser tanısı konulan kişi sayısının […]

Canlı hücrelerin dondurularak uzun yıllar muhafaza edilmesi ve gerekli durumlarda çözdürülerek kullanılabilmesi bilim dünyasını ilgilendiren önemli konulardan biri. Yürütülen başarılı araştırmalar, insan vücudunun bütünüyle dondurulmasına yönelik çalışmalar için basamak teşkil ediyor. Bu konudaki başarı, kriyoprezervasyonun kalitesinin yanı sıra yeniden canlandırma teknolojisinin kalitesine bağlı olarak şekillenecek. İnsan vücudunda bulunan hücreler zaman içerisinde bölünebilme özelliklerini kaybeder, yaş […]

Çevremizi duyularımız yoluyla algılıyoruz. Bu nedenle bir duyunun oluşumuna yardımcı olan organların çok önemli işlevleri var. Bu organlar, görmemizi, işitmemizi, koku almamızı, tat almamızı ve nesneleri hissetmemizi sağlar. Peki, bu yapılar temel işlevlerini nasıl yerine getirir? Sinirbilim çalışmalarının sonuçlarına göre sayısı 30’u aşan duyu organına sahibiz. Ancak birbirleriyle koordinasyon halinde çalışan 5 duyu organımız, temel […]

“Roma’nın etrafında bir boşluk yaratıldı ve barbarlar tarafından istila edilmeyen bu yerlerde barbarlık kendiliğinden doğdu.” (A. Césaire)(1)“Sorulması gereken, Roma’nın çöküşünün Batı’daki imparatorluğu olduğu kadar, Doğu’dakini de ne derece etkilediğidir.” (J. Goody)(2) “Barbarlar Batı tahtı üzerinde hak iddia eden son kişiyi öldürdüler, ona ait belirtileri paket edip, Roma Senatosu ile anlaşarak, bunu Bizans’a gönderdiler. Artık yeryüzünde […]