Sesin de bir kütlesi var!
Çeviren: Gülseli Kırgıl - Volkan Tozan Isaac Newton’un hareket yasalarını geliştirmesinden bu yana, klasik fiziğe ilişkin anlayışımızın dört yüzyılda zirveye ulaştığını düşünebilirsiniz ancak bu alana yönelik yeni ve şaşırtıcı araştırmalar, hâlâ keşfedilmeyi bekleyen gizli kalmış sırların var olduğunu gösteriyor. Bir grup biliminsanının Physical Review Letters dergisinde yayımladıkları bir makalede, ses dalgalarının kütleye sahip olduğu ve seslerin yerçekiminden doğrudan etkileneceği kuramlaştırıldı. Biliminsanları...
Neron nasıl olimpiyat şampiyonu olmuş?
Antik olimpiyat oyunlarının ilk kez MÖ 776 yılında Yunanistan’da düzenlendiği tespit edilmiş. Antik olimpiyatlar MÖ 776’dan MS 392’ye kadar dörder yıllık periyotlarla 292 kez düzenlenmiş. Oyunlar sırasında savaşlar durur, birbiriyle savaşan site devletlerinin sporcuları birlikte yarışırmış. Ne yazık ki modern olimpiyatlar döneminde insanlık bu kadar basiretli davranamadı. 1. ve 2. Dünya Savaşları sırasında oyunlar birkaç kez kesintiye uğramıştır. Antik olimpiyatlarda...
Robotlu mu yaşasak robotsuz mu yaşasak?
Robotlar insanların hayatını kolaylaştırmak için geliştiriliyor; en azından bize söylenen bu. Fakat işin bir de duygusal tarafı var. Biz insanlar koskoca canlılar aleminde kendimizi evrim ağacının zirve noktası gibi görme eğilimindeyken günün birinde bir makine yığınının çıkıp çeşitli konularda birinciliği ele almasına tahammül edebilir miyiz? Cornell Üniversitesi’nin konuyla ilgili son araştırması bu tahammülü pek de gösteremeyeceğimizi ortaya koyuyor. Hele...
Tuz buzu nasıl çözüyor?
Tuz, suyun içinde şekerin eridiği şekilde erimez. Tuz, buzla karışınca onu çözer. Tuz yine kalır ama buz çözüldüğü için artık o su değil, tuzlu sudur. Tuzlu suyun donma noktası normal sudan daha düşüktür. Kışın çok kar yağışı alan bölgelerde, yollardaki buzlanmayı çözmek için tuz kullanılır. Örneğin ABD’de üretilen tuzun yüzde 45’i yollardaki buzun eritilmesinde kullanılmaktadır. Buzlanmış yollara tuz döküldüğünde önce...
Uzaktaki nesneler neden daha küçük görünür?
Gözbebeğinin belli bir maksimum açıklığı vardır ve bu açıklıktan içeri giren ışınlar, gözün içinde arkadaki retina tabakasında gördüğümüz cismin iki boyutlu izdüşümünü taşır. Gözbebeğimizden doğruca dışarı giden bir hattı eksen olarak düşünelim ve bu eksene dik iki tabak yerleştirelim. Birinci tabak d çapında ve s mesafesinde, ikincisi D çapında ve S mesafesinde olsun. Eğer d/D = s/S =1/2 ise, ikisinin en kenarlarından...
Galaksimiz Samanyolu’nun ağırlığını öğrenmek ister misiniz?
Samanyolu'nu teraziye koyup tartamayız elbette; fakat gökbilimciler NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu ile Avrupa Uzay Ajansı'nın Gaia uydusunu kullanarak galaksimizin kütlesini en doğru şekilde ölçmenin yolunu buldu. Son hesaplamalara göre Samanyolu'nun ağırlığı yaklaşık 1,5 trilyon Güneş kütlesi kadar (1 birim Güneş kütlesi Güneş’in ağırlığına denk). Bu kütlenin çok küçük bir yüzdesi Samanyolu'nda sayıları 200 milyarı bulan yıldıza ve galaksinin merkezinde...
Neden siyah ışık yok?
Günümüz fiziğine göre ışık hem parçacık hem de dalga özelliğine sahiptir. Görünen ışık, yapısı itibarıyla bir elektromanyetik dalga olup, dalga boyu 380 nm ile 760 nm (nanometre) arısında değişir. Cisimler üzerlerine düşen ışığın bir kısmını soğurur, bir kısmını ise yansıtırlar. Yansıyan ışınlar göz tarafından algılanır ve bu cismin renkli görüntüsü beynimizde oluşur. Cisimlerin farklı renklerde görülmesinin nedeni yansıttıkları ışık dalgalarının...
Şerit kurdu deyip geçmeyin: Kendisi evrimin ayrıcalıklı çocuğu
Dünyanın en uzun canlısı hangisidir diye sorsak en iyi ihtimalle pek çok kişiden mavi balina cevabını alırız. Mavi balina evet, uzundur, 25 metreye kadar çıkabilir. Ama ondan da uzun bir canlı daha var. Tespit edilen örneklerinin boyu 30 metreyi aşmış. Daha da uzun boylu türleri var diye düşünülüyor. Yalnız kendisi mavı balinadan farklı olarak yaklaşık 2,5 cm kalınlığında. Cevabı...
Karşı-madde ile bomba yapılabilir mi?
Maddeyi oluşturan atomlar, atom çekirdeği ve etrafındaki elektronlardan oluşur. Çekirdekte ise proton ve nötronlar vardır. En basit atom olan hidrojen atomuna bakarsak, merkezde artı elektrik yüklü bir proton ve etrafında da eksi elektrik yüklü bir elektrondan meydana gelir. Karşı-madde nedir? Karşı parçacıklar da gerçektirler. Sadece yükleri ya da başka kuantum özellikleri zıt işaretlidir. Örneğin elektronun zıt elektrik yüklü karşı parçacığı pozitrondur....
Weinsberg’in kurnaz kadınları bir taşla iki kuş vurmuş olmasın?
Almanya’da Baden-Württemberg’deki Heilbronn’un yakınlarındaki bir kent olan Weinsberg’de bulunan bir kale harabesinin adı “Kadın Sadığı”ymış. Evlenecek olan çiftler, hâlâ nikâhlarını bu harabede kıyarlarmış. Bu kalenin adını nasıl aldığı güzel bir öyküdür. Kadınlar kocalarını kurtarıyor Alman İmparatoru III. Konrad 1140 yılında, Bayern Kontu’na ait olan bu kenti kuşatır. Kenti yakıp yıkmaya ve herkesi kılıçtan geçirmeye yeminli olan imparatorun güçlü ordusu karşısında kent...
