Doğal gen ağının evrimi de önemli
Biliminsanları evrim sürecinde tek genlerin mutasyon geçirme biçimine genişçe hakim olduklarından, bunun konak organizma için bir uygunluk maliyeti veya yarara sahip olabileceğini düşünüyorlardı. Bununla birlikte genler çoğu kez karmaşık düzenleyici ağlar içinde gömülüdür. Evrimde bu gen ağlarının rolü henüz pek aydınlatılamamıştır. Yale araştırmacıları, bir doğal gen ağının faaliyetinin nasıl geliştiğini sistematik olarak değerlendirdi ve şaşırtıcı sonuçlar buldu. Ağlardaki genler promotor...
Yurt ve Dünya’dan: Evrim ve doğruluk, ileri ve gerilik
1940’larda Behice Boran, Pertev Naili Boratav, Niyazi Berkes ve Adnan Cemgil’in önderliğinde çıkan Yurt ve Dünya dergisi, 1 Şubat 1944 tarihli sayısında 135. doğum yıldönümü nedeniyle Darwin’i kapak yapmış. Biri unutulmaz antopolog Muzaffer Şenyürek’in, diğeri yine büyük siyaset bilimci Niyazi Berkes’in kaleme aldığı iki yazı bugün dahi pırıltılarını koruyorlar. Akademik ciddiyeti koruyan ve bir yandan da ele aldığı meseleleri...
Beyin haritaları gerçekliği çarpıtıyor
Eğer beynimizin GPS’i, çevremizin gerçek dünyayla bağlantısız basit haritalarından oluşsaydı, hiçbir değeri kalmazdı. Nasıl işlediğini artık biliyoruz. Bu konudaki çalışmalarıyla 2014 Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülünü alan May-Britt ve Edvard Moser, beynimizin mekânsal yön bulmada referans sistemini oluşturan “şebeke (ızgara sistemi, “grid”) hücrelerini” keşfettiklerinde, beynin dış dünyayla bağlantılı iç haritalara nasıl sahip olabildiği on yıllık bir gizemdi. Moser’in Kavli Enstitüsü...
Neolitik çağın gökdeleni, Jerico kulesi
Mezopotamya’da 11 bin yıllık yerleşim alanı olan Jerico’da 8 metre yüksekliğindeki “Jerico Kulesi”nin gökdelenlerin ata babası olabileceği öne sürüldü. İnsanoğlunun henüz avcı-toplayıcı düzende yaşadığı ve tarıma geçmediği neolitik dönemde Jerico’da inşa edilen ve arkeologların 50 yıl önce keşfettiği kulenin olası işlevleri konusunda farklı yorumlar geliştirildi. Bir grup arkeolog Jerico kulesinin savunma amaçlı yapıldığını savunurken, bir başka grup arkeolog kulenin tarihöncesi...
Biliminsanları mağara tortusu içinden insanın atasının DNA’sını çıkarıyor
İlk insanlara ve onların atalarına ait kemikleri bulmak oldukça zor ve nadiren başarılabilen bir iş. Biliminsanları bunu başarmak için çoğunlukla mağaraların derinliklerinde, tabanda biriken tortu tabakasını ayıklamak zorunda kalıyorlar. Ancak son teknolojik gelişmeler bu alanı bütünüyle değiştirebilir. Gina Kolta,The New York Times için hazırladığı haberde, yakın zamanda yapılan bir araştırmayla mağara tortusundan insansı DNA’sı elde etmek ve sekanslamak için bir...
Büyük Patlama yanlış mı? Yeni bir modele göre evrenin başlangıcı yok…
Görsel: Büyük Patlama modelinin bir betimi. Büyük Patlama teorisi, neredeyse tüm bilimcilerin hemfikir olduğu ve çok sağlam gözlemlerle desteklenen kozmolojinin temel savlarından biridir. Gözlenen Hubble genişlemesi, hafif element bolluğundaki uyum ve kozmik mikrodalga fon ışınımı (CMB), evrenin bir başlangıcı olduğuna dair son derece kuvvetli kanıtlardır. Mısırlı iki teorik fizikçi Ahmed Farag Ali ve Saurya Das, Einstein’in genel görelilik denklemlerine kuantum...
Büyük Birleşim Teorisi’nin kısa tarihi: Fiziğin en sancılı zamanları
Şu anda potansiyel olarak en iyi veya en kötü zamanlardayız. LHC’deki dedektörler ile karanlık maddenin doğrudan tespitini arayan yeraltı dedektörleri arasında, karanlık maddeyi kimin ilk olarak tespit edeceğine dair bir yarış sürmekte. Gruplardan biri tespiti müjdelerse, yeni bir keşif çağının kapıları aralanacak ve Büyük Birleşim’i anlamada önemli adımlar atmış olacağız. Eğer tespit gelmezse de süpersimetri […]
Yeni bir tür sinekkuşu mu?
Bahama Woodstar, Bahamalarda bulunan ve iki alttürden oluşan bir sinekkuşudur. Bunlardan bir tanesi Bahamaların tümünde, ama özellikle de kuzey adalarında sıkça görülen Calliphlox evelynae evelynae’dir. Diğeri, Calliphlox evelynae lyrura ise (“lyrura” ismi, erkeklerinin kuyrukları klasik lir görünümünde ayrık tüylerden oluştuğu için verilmiştir) Bahama Takımadaları’nın içinde yer alan güney Inaguan Adaları’nda yaygın görülmektedir. Kaliforniya Üniversitesi’nden araştırmayla ilgili yayını The Auk’da yayımlanan...
26. MEF Uluslararası Araştırma Projeleri Yarışması başladı
MEF Okulları ve MEF Üniversitesi işbirliği ile bu yıl 26’ncısı düzenlenecek olan “Uluslararası Araştırma Projeleri Yarışması”nın açılış töreni, UNESCO-L’ORÉAL “Uluslararası Bilim Kadınları Ödülü”ne lâyık görülen ilk Türk bilim kadını Doç. Dr. Bilge Demirköz’ün katılımı ile 23 Mayıs 2017 Salı günü UNIQ İstanbul’da gerçekleştirildi. Fizik, kimya ve biyoloji alanlarında finale kalarak yarışmaya hak kazanan 13 farklı […]
Duygusal bağı olan anılar, geçmiş anıları da güncelliyor
Geçmişteki duygusal yoğunluklu olaylarla -11 Eylül olayları ya da bir çocuğun doğumu- ilgili anılarımızın güçlü olduğu bilinen bir durum, ama bu olaylar geçmişteki anılarımızı da değiştirebilir mi? Nature dergisinde yayımlanan bir makalede araştırmacılar sezgisel öğrenmenin geçmişteki anıları güçlendirebileceğini ortaya koydu. New York Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırma görevlisi ve çalışmanın yazarı olan Joseph Dunsmoor: “Çevremizi sürekli gözlemleyip onun hakkında sayısız detay...
