Göllerin kirlenmesi dünya çapında bir sorundur. Restoraston girişimleri çok zaman ve çaba gerektirir ve buna rağmen geri tepebilir. Hollanda Ekoloji Enstitüsü (NIOO-KNAW) liderliğindeki bir araştırma ekibi farklı bir yaklaşım öneriyor. Öncelikle, gölünüzün dört göl tipinden hangisine ait olduğunu belirlemelisiniz. Mekânsal farklılıklar başarılı bir restorasyon tarifinin anahtarıdır.
“Bütün göller aynı değildir” diyor araştırmacı ve makalenin ilk yazarı Annette Janssen. Sorun aynı olsa bile: Kirlilik, genellikle çok fazla besinden kaynaklıdır. Bir gölde aşırı miktarda fosfor veya azot fazlalığı oluşması, suyu “yeşil bir çorbaya” dönüştürecektir, birçok durumda da zehirli hale gelir. “Etkili bir çözüm için göller arasındaki mekânsal farklılıkları göz önünde bulundurmalısınız. Bu şimdiye dek büyük ölçüde ihmal edilmiş bir faktör. Besinler göle nereden ve nasıl giriyor? Peki su nereden geliyor? Gölü besleyen bir boru hattı veya nehrin olduğu tek giriş noktası olan göller var; besinlerin veya suyun daha dağınık bir şekilde girdiği, yeraltı suyu veya yağış kaynaklı göller var. Bu mekânsal farklılıklara dayanarak, araştırmacılar, her biri farklı bir restorasyon yaklaşımı gerektiren dört göl türünü birbirinden ayırıyor.
Göl tipleri
Hollanda’daki Loosdrecht Gölü’nü ele alalım. “Bu gölün doğal durumu besinlerin ve fitoplanktonun nispeten homojen bir şekilde dağılmasıdır. Bu bir sızıntı gölü, yani su da nispeten yayınık bir şekilde giriyor. Bu tür göllerde, temiz suyla yıkamanın genellikle başarılı olduğu kanıtlandı” diyor Janssen. Janssen’in doktora araştırmasının büyük bölümünü yaptığı, Şangay (Çin) yakınlarındaki Taihu Gölü, tamamen farklı bir kategoriye ait bir göl. Taihu Gölü bir nehir tarafından beslenir ve ağzına yakın, kalın, kokulu bir yosun tabakası suyu örter. Öte yandan, dışa akışta, su nispeten temizdir. Yetkililerin bu gölü temiz suyla yıkamaya yönelik girişimleri iyi sonuç vermedi. Janssen bunu şöyle açıklıyor: “Taihu tipi göllerde, temiz su basmak, petrol dökülmesi gibi yalnızca daha geniş bir alana kirliliği yayar.” Aynısı, nokta yüklü sızıntı gölleri olan Pátzcuaro (Meksika) tipi göller için de geçerlidir. Tahoe tipi göllerde (Amerika Birleşik Devletleri), nihayetinde, en yüksek besin konsantrasyonu çıkışta bulunduğu ve bu nedenle gölden oldukça hızlı bir şekilde ayrılacağı için su basmak işe yarıyor. Ancak umut vaat eden bir başka yaklaşım olan bazı balık türlerinin kaldırılması (biyo-manipülasyon), sadece Loosdrecht Gölü ile aynı tipteki göllerde işe yaramaktadır. Bu orada, ihtiyaçları olan alanın temiz sulu olmasını sağlayacak bitkileri ve hayvanları ortama vermeye yardım eder.
Besinlerin azaltılması çok önemli
NIOO araştırmacıları ve Hollanda Çevre Değerlendirme Ajansı, Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırması’ndan araştırmacılar şöyle diyor: “Ancak, dört göl türünün hepsinde kalıcı bir iyileşmeye yol açabilecek tek şey besin maddelerinin arzını azaltmak. Bu en hafif deyişle karmaşık bir konu. Ancak Hollanda Araştırma Konseyi’nden Veni’nin verdiği bir bağış sayesinde, Annette Janssen bu konuyu yakında çalışmaya başlayacak.”
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2019/08/190820172106.htm
