115 yıl önce biliminsanı Richard Semon tarafından hafızanın işleyiş mekanizmasının açıklanması için nörolojik bir temel oluşturmak amacıyla “engram” kavramı kullanılmaya başlanmıştı. Buna göre engram, dış uyaranlara cevap olarak beyinde ortaya çıkan değişikliklerin depolandığı bir yapıydı. Bu açıdan bakıldığında engramın bir bilişsel bilgi birimi olduğu ifade edilebilir.
Engram kavramı Richard Semon tarafından ortaya atılmış ancak bu yapılara dair kesin kanıtlar sunulamamıştı. Bu kanıtlar gelişen teknoloji ile birlikte elde edildi. Science dergisinde MIT’de çalışma yürüten biliminsanları ile Toronto Üniversitesi’nden araştırmacıların bu konuya ilişkin olarak yürüttükleri çalışmaya yer verildi.
Kemirgenler üzerinde yapılan deneyler yoluyla engramların büyük ölçekli nöron ağları oldukları ortaya çıkarıldı. Beynin ilgili bölgelerinde bulunan uyarılmış nöronlar bir topluluk oluşturduğunda beyindeki değişimler geri çağrılabilme potansiyeli taşıyarak depolanır. Bu topluluklar, engram kompleksi olarak birleşir. Engramı oluşturan yapıların en önemli özelliği yeni bağlantılar oluşturabilmesidir. Yapılan çalışmalarda engram kompleksi boyunca depolanan belleğin yeniden kazanılabileceği ifade edilmiş olsa da deneyler sırasında bu durumun tersine de tanıklık edildi. Bazı deneylerde bu belleğin yeniden kazanılamadığı dolayısıyla da anıların doğal yolla hatırlanamadığı raporlandı. Bu gözlemin Alzheimer gibi hafıza bozukluklarının araştırılması için kullanılabileceği kaydedildi.
Çalışmaya katılan biliminsanlarından Sheena Josselyn, “100 yıldan fazla bir süre önce engrafi yasasına ilişkin ilk bilgileri edindik. Bu teorik fikirleri araştırmacıların hücre topluluklarını görüntülemesi yoluyla elde ettiğimiz kanıtlarla birleştirdiğimizde belleğin fonksiyonu ile ilgili kavrayışımız kolaylaştı” açıklamalarında bulundu.
Biliminsanları ileriki çalışmalarında engramların zamanla nasıl değiştiğini ve engramlar hakkında edindiğimiz bilgilerin yapay zekaların gelişimini nasıl etkileyebileceğini araştıracaklar.
Kaynak: https://medicalxpress.com/news/2020-01-engrams-emerging-basic-memory.html
