Çin’de geliştirilen ve antikor içeren burun spreyi üzerinde yapılan yeni bir araştırma, bunun Kovid-19 enfeksiyonuna karşı yaklaşık yüzde 80 önleyici olabileceğini gösteriyor. Ancak uzmanlar, yan etkileri olduğunu ve daha fazla ayrıntıya ihtiyaç duyduklarını söyleyerek dikkatli olunmasını istedi.
Kasım ayında bir Kovid-19 salgını sırasında İç Moğolistan, Hohhot’ta yapılan çalışma için binlerce sağlık çalışanı işe alındı. Araştırmacılardan oluşan bir ekibin Cumartesi günü medRxiv’e gönderdiği bir makalede, burun spreyini günde iki kez kullananların, kullanmayanların yaklaşık beşte biri oranında enfekte olduğu bildirildi.
Sprey, Sinovac Life Sciences tarafından geliştirilmiştir ve SA58 olarak bilinen koronavirüsü nötralize edebilen (etkisizleştiren) tüm Omicron suşları da dahil geniş spektrumlu bir antikor içermektedir.
Burun spreyi, antikorları koronavirüsün ilk temas ettiği organ olan buruna iletiyor. Çalışma sırasında burun akıntısı veya kuruluğu ve hapşırma gibi yaklaşık 1.800 olumsuz yan etki gözlemlenmiş ancak bu yan etkiler hafif olup günlük işi etkilemeden hızla ortadan kalkmıştı.
Çalışma ekibi “Tıbbi personel üzerinde SA58 burun spreyi ile ilgili bu klinik çalışma, iyi bir tolerans ve iyi bir Kovid-19 önleme etkinliği derecesiyle daha yoğun popülasyonlarda ve ‘gerçek dünyada’ uygulanmayı hak ediyor” vurgusunu yaptı.
Yayınlanmak üzere hakem değerlendirmesini bekleyen makaleleri dünyanın dört bir yanından ilgi gördü.
Daha çok bilgi edinilmesi gerekli
New York’taki Columbia Üniversitesi’nde bir immünolog olan Donna Farber, çalışmanın
ilginç olduğunu, ancak bulguları değerlendirebilecek yeterli bilgiye ulaşılması gerektiğinden söz ediyor.
Örneğin ilaç grubuna antikor içeren burun spreyi altı saat aralıklarla günde iki kez uygulanmışken kontrol grubuna herhangi bir burun spreyi verilmemiştir.
Farber’a göre uygun kontrol grubu, içinde antikor olmayan nazal tuzlu su spreyini aynı aralıklarla alan bir gruptan oluşmalıdır. Ayrıca grupların maske takma gibi diğer koruyucu önlemleri kullanıp kullanmadıkları da belirtilmelidir.
Farber ayrıca, burun spreyi kullanımından kaynaklandığı bildirilen yan etkilerin, “günde en az iki kez alınması gereken bir ilaç” için çok yüksek göründüğünü de vurguladı.
Makaleye göre katılımcıların yaklaşık %30’u olumsuz yan etkiler bildirmişti ki bu da “önleyici” sınıfına giren ilaçlar için yüksek bir orandı.
Farber, antikor oluşumu için zaten vücudun bağışıklık sistemi tarafından üretilen nötralize edici proteinler olduğunu; şiddetli Covıd-19 vakalarını tedavi etmek için de damar içi olarak uygulanabileceğini ancak elbette çok pahalı olduklarını da belirtti.
Korona virüsünün ilk temas ettiği organ olan buruna antikor uygulanması elbette çok daha faydalı olacaktır. Ancak stabilite gibi etkinliklerini test etmek ve örneğin antikor içeriğinin genel kan dolaşımına katılıp katılmadığının da kontrollü çalışmalarla netleştirilmesi gerekir.
Çalışma için kuzeydeki Hohhot şehrinde belirlenmiş Kovid-19 hastaneleri ve dört “fangcang” sahra hastanesinden 6.600’den fazla sağlık personeli çağrılmıştı.
İki gruba ayrılan katılımcıların burun spreyini günde iki kez uygulamaları söylenmiş ve herhangi bir olumsuz olayı bir WeChat uygulaması aracılığıyla bildirmeleri istenmişti. Her iki gruba da her gün PCR testi uygulanmış ve çalışma 31 Ekim’den 30 Kasım’a kadar sürmüştü.
Ancak ilaç grubunun yaklaşık yarısı gözlem döneminde okulu bıraktığı için çalışmadan çekildiler.
İlk sonuçlar başarılı
Katılımcıların yaklaşık 5.000’i çalışmayı tamamladı. Kasım sonunda yapılan PCR testlerinin 135’i pozitif çıktı. Bunlardan yedisi ilaç grubundan 128’i ise kontrol grubundandı.
Katılanlar farklı vardiyalar ve rotasyonlar şeklinde çalıştıkları için araştırmacılar katılımcı sayısını “kişi-gün” olarak adlandırılan bir parametreyle belirlediler. Sonuçta ilaç alan grupta enfeksiyon oranı yüzde 0,026 iken kontrol grubununki yüzde 0,116 idi.
Çalışma, plasebo kontrollü çift kör bir çalışma olmadığından oluşan veri yanlılığı nedeniyle SA58 burun spreyinin koruyucu etkinliğinin doğrulanması için daha fazla klinik deney gerektiği özellikle belirtilmektedir.
Makale yazarlarından Pekin Üniversitesi’nden bir biyokimyacı olan Cao Yunlong ise SA58’in Omicron’un tüm varyantlarında ve XBB gibi yeni alt değişkenlere karşı hâlâ çok etkili olabileceğini vurguluyor.
Ancak koronavirüse karşı antikor geliştirmenin en iyi yolu aşılamadır. Farber'e göre, bağışıklık sistemi de bu antikorlardan yüksek ve kararlı bir konsantrasyon üretebilmektedir.
Farber. “Aksine, antikorların verilmesi geçicidir çünkü siz sadece antikoru sağlıyorsunuz. Oysa bu antikoru üretecek hücre deposu yok. Çok geçici etkileri olması muhtemeldir, tekrarlanan ve günlük tedaviler gerektiriyor” diyor ve aşıların daha etkili ve yan etkilerinin daha az olduğunu vurguluyor.
Çin de dahil olmak üzere bazı ülkelerde iğnesiz Covid-19 aşıları dünyada kullanılmaya başlandı. CanSino Biologics tarafından güçlendirici olarak geliştirilen solunabilir bir aşının acil durumda kullanılmasının da onayı yakın zamanda alındı.
