ABD kökenli Ulusal Bilimler Akademisi’ndeki İlerlemeler (PNAS) adlı derginin, 16 Şubat 2010 tarihli sayısında yayınlanan, biri araştırma (1) diğeri derleme (2) olan iki adet makale, kuşların karada yaşayan theropodlardan (Jurassic Park ve AROG gibi filmlerde sıkça gördüğümüz nam-ı diğer Trex –Tyrannosaurus rex– gibi arka iki ekstrimiteleri -ayakları- üzerinde hareket eden dinozorların ve günümüzdeki kuşların da dahil olduğu biyolojik sistematikte bir grup) türemediğine dair var olanların üzerine yeni bulgular koyarak, uçuşun evrimi hakkında yıllardır kabul edilen teorileri sorguluyor.
2003’te keşfedilen ve “Microraptor” adı verilen fosil üzerinde, uçuşa uygun olup olmadığı hakkında fikir sahibi olabilmek için, üç boyutlu modeller oluşturularak yapılan araştırmaya göre, Microraptor yerden havalanacak bir yapıya sahip olmasa da ağaçların tepesinden süzülerek uçabilen, küçük ve tüylü bir hayvandı. PNAS’daki derleme makalenin (1) yazarı, ABD’nin Oregon eyaletindeki Oregon Devlet Üniversitesi’nde (OSU) zooloji profesörü olan John Ruben derlemesinde, bir önceki paragrafta söz ettiğimiz araştırma makalesinin (2) son derece iyi yapılmış bir çalışma olduğunu ve yakın zamanda yayınlanan ve kuşların dinozorlardan türediğini sorgulayan benzer makaleler ile tutarlı olduğunu vurgulamaktadır.
Ruben, kanıtların giderek artmasına dayanarak, sadece, sanılanın tam aksine kuşların dinozorlardan türemediği, bazı dinozor türlerinin de kuşlardan türemiş olabileceği yorumunu yapıyor.
Ruben bu son çalışmanın da (1) desteğiyle, kanıtlardan o kadar emin ki, son 20 yıldır kabul edilen kuşların dinozorlardan türediği konusundaki büyünün bozulduğunu ve tartışmaların bu son çalışma ile bittiğini belirtiyor. Ruben kuşların dinozorlardan geldiği konusundaki tartışmaların, aslında dinozorların kuşlardan türemiş olabileceği şeklinde sonuçlandığını belirtse de, bu son çalışmanın daha henüz her şeyi çözmediğini, kuşların dinozorlardan türediği konusundaki daha birçok tutarsız nokta olduğunu, bu son çalışmanın ise bu tutarsızlıklara bir yenisini eklediğini söylüyor.
Ruben derlemesinde (2) dinozorların kuşlardan gelmiş olabileceği tezi konusuna ise şu şekilde açıklık getiriyor:
“OSU’daki yaklaşık 20 yıllık kuş ve dinozor morfolojisi üzerine yaptığım araştırmalar ve diğer makalelerin yanında PNAS’da yayınlanan son araştırma makalesi ışığında söyleyebilirim ki; kuşların dinozorlardan geldiği tezinin çürümesinden öteye, sonuçlar çok daha farklı bir şeyi vaat etmektedir. O da kuşlar ile dinozorların ortak bir atadan türedikleri ve ayrı bir şekilde kendi yollarında ilerledikleri, milyonlarca yıllık ayrı devam eden evrim serüvenleri sonrasında ise bazı kuşların Raptor’lara (Velocirapotor cinsi dinozorun popüler söyleniş şekli) evrimleştiğidir. Bence dinozor olarak kabul edilen Velociraptor gibi küçük canlılar uçamayan kuşlardır.
“Raptor’lar az çok dinozorlara benzese de, Tyrannosaurus gibi diğer Theropod dinozorlardan çok kuşlarla daha fazla ortak noktası var. PNAS makalesindeki son kanıt da, artık en sonunda dinozor olarak kabul edilen bu hayvanların -Raptor- kuşlardan türediğini göstermektedir.
“Geçen sene ADB’nin Florida eyaletindeki Florida Devlet Üniversitesi’nde de benzer şüpheler uyandıran bir çalışma yapılmıştı. Bu PNAS’daki en son çalışmada da, araştırmacılar dört ekleminde de tüyleri hâlâ duran, iki kanatlı bir yapıya sahip çok değerli bir fosil incelediler. Modeli üzerinde yapılan süzülme testleri, bu yapının karadan havaya değil de, günümüzdeki uçan sincaplar gibi ağaçların tepesinden aşağıya süzülmeye yaradığını gösterdi. Uzun süredir birçok araştırıcı da ağaçların tepesinden aşağıya süzülebilen hayvanların modern kuşların atası olduğuna inanmaktaydı zaten.
Bu Microraptor modeli yerden havalanmak için uygun görünmüyor ve karada yaşayan Theropod tipi dinozorların kanatlar geliştirerek uçması olasılığını da son derece zor kılıyor. Diğer yandan bazı kuş türlerinin evrimleşerek, evrim basamaklarının ilerisinde bir noktada, uçma yeteneklerini kaybederek, karada yaşayan, uçamayan Raptor gibi hayvanlara dönüşmesi çok daha olası. Bu birçok insanı kızdırabilir, fakat bu senaryo çok daha mantıklı geliyor bana.”
OSU’deki araştırmacılar geçen sene Journal of Morphology’de kendi yaptıkları çalışmada, kuşlardaki göğüs kemiğinin ve göğüs kaslarının konumunun uzun soluklu ve uzun mesafeli uçuşlar için yeterli akciğer kapasitesine sahip olmasını sağlaması açısından, kuş biyolojisinin temel belirleyici noktalarından biri olduğunu bulmuşlardı. Bununla birlikte Theropod’larda bu özellik bulunmuyor. Diğer belirlenen morfolojik özellikler de kuşların dinozorlardan türediği teorisi konusunda tutarsızlık ortaya koymaktadır. Ve belki de en önemlisi kuş fosillerinin, kuşların atası sayılan dinozorların keşfinden çok daha önce bulunmasıdır. Bu bilgilerin ışığında yine Ruben’in dediği gibi tersine kıyasla, Raptor’ların kuşlardan türemiş olması çok daha tutarlı bir teori.
Ruben PNAS’daki derlemesini şöyle toparlıyor:
“OSU’da kuş biyolojisi ve fizyolojisi üzerine yapılan araştırmalar 1990’lardan beri konunun sorgulanmasına neden oluyordu. Artık daha fazla çalışma ve araştırmacı bu konu ve getireceği yenilikler üzerine çalışıyor. Eski teoriler daha popülerdi, insanların ilgisini çekmişti ve çoğu insan bilgileri doğru yorumlamak yerine görmek istediğini gördü. Can sıkıcı yeni fosiller daha önce popülaritesini hiç yitirmeyen, kuşların dinozorlardan geldiği büyüsüne artık çomak soktu. Fosil kayıtlarının bu kadar kaprisli olması, uzun süre önce nesli tükenmiş birçok yaşam formu hakkındaki çözüme yakın en temel sorulara daha dikkatli yaklaşılması gerekliliğini ortaya koymaktadır.” (3)
KAYNAKLAR
1) David E. Alexander, Enpu Gong, Larry D. Martin, David A. Burnham, and Amanda R. Falk, Model tests of gliding with different hindwing configurations in the four-winged dromaeosaurid Microraptor gui, PNAS, 16 Şubat 2010, 107, 7, 2972-2976. Basımdan önce online yayın, 9 Şubat, 2010, doi: 10.1073/pnas.0911852107
2) John Ruben, Paleobiology and the origins of avian flight, PNAS, 16 Şubat 2010, 107, 7, 2733-2734. Basımdan önce online yayın, 9 Şubat, 2010, doi: 10.1073/pnas.0915099107
3) Oregon State University (2010, February 10). Bird-from-dinosaur theory of evolution challenged: Was it the other way around?. ScienceDaily. 21 Şubat, 2010’da http://www.sciencedaily.com/releases/2010/02/100209183335.htm adresinden alınmıştır.
