Çin ve İngiltere’den araştırmacılar 40 yıldır cevaplanamayan bir soruya yeni çalışmalarında yanıt aradı: Jüpiter, düzenli ve görkemli X-ışını parlamalarını nasıl üretir? Çalışma, parlamaların Jüpiter’in manyetik alanı ile ilgili olduğunu göstermektedir.
Dünya’da olduğu gibi Jüpiter’de de kutuplardaki yüklü parçacıkların gezegenin manyetik alanı tarafından atmosfere yönlendirildiği muhteşem ışık gösterileri olan auroralar yaşanır. Auroralarda yüklü parçacıklar gaz atomlarıyla çarpışır ve ışık parlamaları üretilir. Jüpiter’in auroraları Dünya’dakinden çok daha güçlüdür ve aurora sırasında görünür ışığın yanı sıra X-ışınları da üretilir.
Çalışmaya katılan biliminsanlarından William Dunn, “Jüpiter’in auroralarla X-ışını ürettiğini 40 yıldır biliyorduk ancak bunun nasıl olduğunu bilmiyorduk. Sadece, iyonlar gezegenin atmosferine çarptığında üretildiklerini biliyorduk” açıklamalarında bulundu.
Yeni araştırma, X-ışını parlamalarının Jüpiter’in manyetik alan çizgilerindeki periyodik titreşimler tarafından tetiklendiğini gösterdi. İyonların atmosferdeki salınımını sağlayan plazma dalgalarının oluştuğu, ardından yüksek hızdayken çarpıştıkları ve X-ışınları ürettikleri keşfedildi.
Science Advances portalında yayınlanan çalışmada 26 saatlik kesintisiz ölçümler üzerinde çalışıldı ve Jüpiter’in plazma dalgaları ile X-ışını üreten aurora parlamaları eş zamanlı olarak tespit edildi. Biliminsanları X-ışını parlamaları ile ilgili temel süreci belirlediklerini ve benzer süreçlerin muhtemelen Satürn, Uranüs, Neptün ve ötegezegenlerin çevresinde de yaşandığını belirtiyor. Araştırmacılar bu nesnelerde farklı türden yüklü parçacıkların hareketinin belirleyici olduğunu söylüyor.
Temel süreç anlaşılmasına rağmen hâlâ cevaplanması gereken bir soru var: Manyetik alan çizgileri neden titreşim üretir? Araştırmacılar güneş rüzgârlarının veya Jüpiter’in manyetosferindeki plazma akışlarının soruya yanıt olabileceğini düşünüyor.
Kaynak: COSMOS MAGAZINE
