Çoğu dinozoru yok eden asteroid Chicxulub’un(Chicxulub Krateri, Meksika’nın Yucatán Yarımadası’nın altında gömülü olan bir tarih öncesi gök taşı krateri). küçük bir kardeşi olabilir. 8,5 kilometre genişliğindeki krater benzeri bir yapı, deniz tabanının yüzlerce metre altında bulundu. Bilim insanları, Batı Afrika kıyılarında, deniz tabanının yüzlerce metre altında, Nadir adını verdikleri 8,5 kilometre genişliğindeki bir çarpma kraterinin kalıntılarını tespit etmişlerdi. Ekip, kraterin kabaca başka bir asteroidin – dinozor katili Chicxulub – günümüz Meksika’sına çarpmasıyla aynı zamanda oluştuğunu tahmin ediyor. Bu tahmin doğrulanırsa, kuş olmayan dinozorların ölümlerinin bir-iki asteroit yumruğuyla olduğu anlamı çıkabilir.
Dünya’da, büyük çoğunluğu karada olan yaklaşık 200 çarpma krateri keşfedildi. Bunun nedeni, denizdeki çarpma kraterlerinin yavaş yavaş tortunun altına gömülmesidir. Bu da Nadir oluşumunu, doğum tarihi ne olursa olsun değerli bir bilimsel bulgu haline getiriyor.
Edinburgh’daki Heriot-Watt Üniversitesi’nden Jeolog Uisdean Nicholson, Gine açıklarındaki fiziksel yapıları tespit etmek için yeraltına iletilen sismik dalgalar tarafından toplanan verileri analiz ederken yapının üzerine çıktı. Deniz tabanının altında gizlenen – yaklaşık 1 kilometre suyun altında – kırık, teraslı bir zemine ve belirgin bir merkezi zirveye sahip çanak şeklindeki bir yapıyı fark etti ki bu bulgular büyük bir etki yaratması beklenen özelliklerdi.:
Bray, Nicholson ve meslektaşları yapının boyutlarına dayanarak, araziden bir asteroid sorumlu olsaydı, muhtemelen 400 metreden daha geniş olacağını hesapladılar. Dahası, araştırmacılar etkinin zemini 7 büyüklüğünde bir deprem gibi sarsacağını ve yüzlerce metre yükseklikte tsunamiler oluşturabileceğini tahmin ediyorlar.
New York Üniversitesi’nden çalışmaya dahil olmayan jeolog Michael Rampino ise: “ Bu serpintiye rağmen, Nadir etkisi, yaklaşık 10 kilometre genişliğindeki Chicxulub asteroidinden çok daha az yıkıcı olurdu, kesinlikle küresel etkileri olmazdı” diyor. Ekip, Nadir’e bitişik jeolojik katmanları kullanarak, bazıları eski çalışmalardan elde edilen yaşlara sahip yapının Kretase döneminin sonunda 66 milyon yıl önce oluştuğunu tahmin etti. Araştırmacılar, Nadir asteroidinin Chicxulub asteroidiyle bir çift oluşturup, ikisinin de önceki bir dünya uçuşu sırasında kütleçekimi kuvvetleri tarafından parçalanmış olabileceğini düşündüler.
Nadir, kahverengi tabakaların altında bir çöküntü (üst orta) olarak görünür. Teraslı zemin, ince orta tepe ve çöküntünün hemen altındaki oldukça deforme olmuş kayanın altındaki bölge, büyük çarpma kraterlerinin tipik bir örneğidir. Ancak çalışmanın sonuçları bazı uzmanlar tarafından ihtiyatla karşılandı. Belçika’daki Vrije Universiteit Brussel’den araştırmaya dahil olmayan jeolog Philippe Claeys, “Bir çarpma kraterine benziyor, ancak başka bir şey de olabilir” diyor. Yapının bir çarpma krateri olduğunu doğrulamak, şoklanmış kuvars gibi sağlam kanıtlar için sondaj gerektirecektir. Yapının kimliğine ilişkin alternatif açıklamalar: Çökmüş bir volkanik kaldera veya tuz diapir adı verilen sıkıştırılmış bir tuz kütlesi olabileceğidir.
Nadir oluşumunun yaşı da bir başka belirsizlik. Claeys, sismik verilerin Kretase döneminin sonuna yakın bir zamanda veya belki biraz sonra oluştuğunu gösterdiğini söylüyor. “Söyleyebileceklerimizin en iyisi bu” diyor. Rampino ise, radyoaktif elementler içeren mineraller için kraterde sondaj yapmanın daha kesin bir oluşum tarihi sağlayabileceğini söylüyor.
Bilim insanları, Chicxulub’un bir suç ortağı olup olmadığını ilk kez araştırıyor değiller. Bazı araştırmalar, Ukrayna’daki Boltysh kraterinin Chicxulub ile aynı zamanda oluşmuş olabileceği öne sürüldü ancak araştırmacılar. Boltysh’in 650.000 yıl sonra oluştuğunu belirlediler. Bray ve meslektaşları şu anda 2024’te sondaj yapmak, kraterden numune toplamak için fon sağlamak üzere pazarlık yapıyorlar.
Bray, bunun Nadir’in kökenleriyle ilgili tartışmaların bir kısmını çözeceğini umuyor ancak muhtemelen yeni soruların da ortaya çıkabileceğini söylüyor. “Bunun dinozor katilinin kız kardeşi olduğunu kanıtlarsak, o zaman başka kaç kardeş daha olabilir acaba?” diye de ekliyor.
Kaynak: Not one, but two asteroids might have slain the dinosaurs, Science News
