Antik Ege matematiğinin simge isimlerinden Pisagor, siyasal çalkantılar nedeniyle Samos’u terk etmek zorunda kalmış, Güney İtalya’ya gidip Croton’a yerleşmişti. Burada kentin en zengin adamı ve yöneticisi Milo’nun himayesine girdi.
‘Pisagor Kardeşliği’
Aynı zamanda olimpiyat oyunları şampiyonu bir atlet olan Milo, Pisagor’a bir okul kurması için yer sağladı. Düşünür burada “Pisagor Kardeşliği” denilen 600 kişilik birliğini kurdu.
Kardeşlik’e katılanlar sahip oldukları her şeyi ortak bir fona devretmek zorundaydı. İçlerinden biri ayrılacak olursa, verdiğinin iki katı iade edilir ve adına bir de mezar taşı dikilirdi.
Kardeşlik eşitlikçi bir okuldu ve kız kardeşlere de yer veriyordu. Pisagor’un en gözde öğrencilerinden biri Milo’nun güzel kızı Theano’ydu; aralarındaki büyük yaş farkına rağmen evlendiler.
Pisagor’un yönetim modeli
Pisagor, kendi örgütünde uyguladığı yönetim modelini Croton kenti için de önermişti. Bu modelin ilkeleri daha sonra Platon’a esin kaynağı olmuş ve ünlü düşünürün “Devlet” adlı kitabında bu ilkelerden söz edilmişti. Pisagor’un önerdiği yönetim modelinin bazı ilkeleri şunlardır:
– Yöneticiler yurttaşların oylarıyla değil, atama yoluyla seçilmelidir.
– Yöneticiler hiyerarşisine alınacak kişiler liyakatleri esas alınarak yöneticilerce belirlenmelidir.
– Yöneticiliğe uzanan yolda fırsat eşitliğinin sağlanması için kız ve erkek tüm çocuklar devlet tarafından yetiştirilip eğitilmelidir.
– Bu eğitimde belirli aşamalarda sınavlar yapılmalı ve sınavlarda başarılı olamayanlar ekonomik çalışma alanlarına kaydırılmalı, başarılılara ise ezoterik doktrin dersleri verilmeye başlanmalıdır.
– Ezoterik öğrenimde kuramsal ilkeleri öğrendiklerini kanıtlayanlar, uygulama deneyiminden oluşan bir eğitimden geçirilmeliler.
– Bu eğitimden de geçenler arasından, kitaplardan öğrendiklerini gerçek dünyaya ve hayata uygulayabilecek ve başlıca ilgilerinin kamu refahı olduğunu gösterebilmiş olanlar, “yöneticiler sınıfı”na seçilebilirler.
– Bu sınıfa üye olmanın çekici gelmemesi için, bu sınıf üyelerinin toprakları, özel evleri, altınları olmamalı, yalnızca, fazla olmayan, sabit bir maaşları olmalıdır. Ayrıca bu kimselerin çeşitli sakıncaları olabileceğinden, evlilik yapmamaları gerekir.
Buluşu dışarıya sızdırmanın cezası ölüm!
Soyut matematikle uğraşan Kardeşlik üyeleri, birçok yeni fikir ortaya attılar ve matematiksel ispatlar yaptılar. Fakat üye olmanın bir şartı vardı: Birliğin her üyesi, okulda yapılan matematiksel buluşları dış dünyaya açıklamayacağına dair ant içmek zorundaydı.
Bu öyle katı bir kuraldı ki, bir Kardeşlik üyesi yeminini tutmadı diye suda boğularak öldürülmüştü. Bütün yaptığı, yeni bir düzenli cisim olan ve on iki düzenli pentagondan oluşan dodekahedronun bulunmuş olduğunu halka duyurmaktı.
Kardeşlik’in bu sıkı ilkesi, birliğin matematik alanında gerçekleştirdiği buluşların neden bu kadar az kayda geçtiğini de açıklar.
Pisagorculara karşı halk ayaklanması
Kardeşlik’e sadece en parlak zekâlar kabul edilirdi. Reddedilenler arasında Kylon adlı bir aday da bulunuyordu. Onuru kırılan Kylon, 20 yıl sonra Pisagor’dan intikamını alacaktır.
Toprakların Pisagorcu seçkin tabakaya verileceğinden endişe duyan Croton halkı homurdanmaya başlamıştı. Kardeşlik’in buluşlarını hep kendine saklamasına karşı da artan bir rahatsızlık vardı.
Kylon kitlelerin başına geçti ve halkı Kardeşlik’e karşı örgütledi. Ayaklanan halk okul binasını kuşattı. Kaçışları engellemek için bütün kapılar kapatılıp sürgülenmişti. Evler ateşe verildi.
Milo kendisine bir yol açıp bu cehennemden çıkmayı başardı ve kaçıp gitti. Pisagor ise birçok öğrencisiyle birlikte öldürüldü. Fakat kimilerine göre Pisagor da kaçmayı başarmış ve Metapontium kentinde yüz yaşına yaklaşırken eceliyle ölmüştür.
Özeleştiri
Sağ kalan örgüt üyeleri dört bir yana dağıldılar. Yaşanan bu olay, onları yaptıkları buluşları dünyaya yaymaya teşvik etti. “Pisagor Teoremi” diye bilinen, matematik dünyasının belki de en ünlü teoremini bu sayede öğrenmiş bulunuyoruz.
