Görsel açıklama: Atlar gibi kimi kara memelilerinin, evrimsel süreçte giderek irileştikleri bilinir. Erken at örnekleri olan Eohippuslar, oldukça minik hayvanlardı.
Evrimin belli kuralları var mıdır? Eğer, ünlü evrimsel biyolog Stephen Jay Gould’un deyişiyle, hayatın akışı başa sarılsaydı, belli biyolojik trendler yine ortaya çıkar mıydı? Diğer türlü soralım: Evrim tahmin edilebilir mi?
Son araştırmalara göre, en azından biyolojik vücut ölçüleri baz alındığında, cevap evet. Vücut ölçüsünün evrimsel gelişimi üzerine bugüne kadar yapılan en kapsamlı araştırmaya göre, Stanford Üniversitesi biliminsanları Cope kuralını destekleyecek sonuçlar elde etti. Buna göre, hayvan nesli giderek daha büyük bir vücuda evriliyor.
Stanford Üniversitesi Evren, Enerji ve Çevre Bilimleri Bölümü’nden Paleobiyolog Jonathan Payne’in ifadesiyle, “Yaşamın ilk ortaya çıkışından ya da ilk hayvanların evriminden beri, şu anda dünya üzerinde yaşayan en büyük organizmaların artık var olmayan eski büyük organizmalardan daha büyük olduklarını bir süredir biliyorduk.”
Fakat kesin olmayan şey, hayvanların ortalama büyüklüğünün zaman içinde değişmesinin vücut büyüklüklerinin evrimi açısından genel bir eğilim gösterip göstermediğiydi. Payne’e göre, “Bu durumu sadece yaşayan organizmalar üzerinden göremezsiniz. Eğer kısa dönemli gözlemler üzerinden çıkarımlar yaparsanız, büyük ihtimalle orantıları ve yönelimleri gözden kaçırırsınız.”
Science dergisinde 20 Şubat tarihinde yayımlanan çalışmaya göre, son 542 milyon yılda deniz hayvanlarının büyüklüğü 150 kat arttı. Ayrıca ilk hayvan fosilinin ait olduğu 550 milyon öncesine kıyasla, hayvanlarda vücut büyüklüğünün artıyor olması bütün hayvan nesillerinde aralıksız bir büyüme anlamına gelmiyor. Halihazırda büyük olan organizmaların çeşitliliğinin daha çok artmış olduğuna işaret ediyor Payne, “Bu bizim daha önce bilmediğimiz bir şeydi. Henüz tam olarak sebebini bilmediğimiz bir şekilde büyük vücutlular daha fazla türsel çeşitlilik gösterdi” diyor.
Evrensel bir eğilime mi işaret ediyor?
Adını 19. yüzyılın ünlü paleontoloğu Edward Cope’tan alan Cope kuralına göre, karada yaşayan at gibi memelilerin büyüklüğü zamanla artmıştı. Biliminsanları bu kuralı diğer hayvanlarda da test etmek istedi. Fakat sonuç karmaşıktı. Mercanlar ve dinozorların Cope kuralına uygun bir şekilde büyüklükleri artmışken, kuşlar ya da böceklerin büyüklükleri artmamıştı. Bunun sonucunda kimi biliminsanları, bu durumun evrimsel bir olgu mu yoksa rastlantısal bir durum mu olduğunu sorgulamaya başladı. Payne ve ekibi ise Cope kuralını bütün deniz hayvanlarını içerecek şekilde test etmeye koyuldu. Bu bağlamda fosil kayıtlarındaki deniz hayvanlarının yüzde 75’ini ve şimdiye kadar yaşamış olan deniz hayvanlarının yüzde 60’ını kapsayan bir veri kümesi oluşturdular. Sonunda bir patern ortaya çıkmıştı; araştırılan türlerin hepsinin vücut büyüklüğü artmıyordu; halihazırda büyük olan hayvanların çeşitliliği daha çok artıyordu. Ekip, su altında büyük olmanın getirdiği daha hızlı hareket etme, daha derin sığınaklar kazma ve daha büyük avlar yapabilme avantajlarının bu durumda etkili olduğunu düşünüyor. Ekipten bir diğer araştırmacı Noel Heim ise bu durumun tam olarak büyük canlıların küçük canlılara göre hayatta kalma ve çeşitlilik sağlama hikâyesi olduğunu söylüyor.
Çeviren: Çiğdem Oğuz
Boğaziçi Ünv. Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ens. Doktora Öğr.
Kaynak: http://www.sciencedaily.com/releases/2015/02/150219144635.htm
Orijinal makale: Noel A. Heim, Matthew L. Knope,†, Ellen K. Schaal,‡, Steve C. Wang, Jonathan L. Payne. Cope’s rule in the evolution of marine animals. Science, 2015 DOI:10.1126/science.1260065
