Günümüzün devrimci gençleri pek bilmiyor ama önceki kuşaklar Christopher Caudwell (1907-1937) adını yakından tanır, onun Türkçeye de kazandırılmış olan Yanılsama ve Gerçeklik ile Ölen Bir Kültür Üzerine İncelemeler I-II adlı yapıtlarını başuçlarından ayırmazlardı.
25’ine gelmeden yaptıkları
Caudwell çok yönlü ve parlak bir İngiliz genç. Papaz okulunda eğitim görüyor, daha sonra bu okulu terk ediyor. Yorkshire Observer adlı gazetede üç yıl muhabirlik yapıyor, sonra Londra’ya dönerek bir havacılık yayınları şirketine yazar olarak giriyor. Kısa sürede bu yayınların yöneticisi oluyor.
Bu arada icat ettiği devamlı değiştirilebilen bir vites, uzmanların ilgisini çekiyor. Havacılık üzerine beş ders kitabı, yedi polisiye roman, şiirler ve öyküler yazıyor. Bütün bunlar henüz 25’ine gelmeden öncedir.
Dok işçileriyle birlikte
Daha sonra psikoloji üzerine bir çalışması yayımlanıyor. 1934 yılını Marksist klasikleri okuyarak geçiriyor ve komünist partiye üye oluyor. Dok işçileriyle birlikte yaşamaya başlıyor. Bu sessiz sakin genç entelektüele ilk başta mesafeli yaklaşan işçiler, giderek delikanlıyı kendilerinden biri olarak kabul ediyorlar.
Caudwell bir yandan partili pratiğini sürdürürken, diğer yandan yukarıda sözünü ettiğimiz eserlerini ve Türkiye’de pek bilinmeyen The Crisis in Physics adlı kitabını yazıyor. Bu kitapları iki yıl içinde 1935-36 yılları arasında yazmıştır.
Makineli tüfeğin başında…
Bu arada İspanya İç Savaşı patlak veriyor. İngiliz dok işçileri, Cumhuriyetçiler için aralarında para toplayarak aldıkları cankurtaran arabasını İspanya’ya götürme görevini Caudwell’e veriyorlar.
Caudwell, cankurtaranı teslim ettikten sonra Cumhuriyetçilerin safında Uluslararası Tugay’a katılıyor. 12 Şubat 1937’de, henüz 30 yaşındayken, bir çatışma sırasında, sorumlusu olduğu makineli tüfeğin başında geri çekilen yoldaşlarını korumaya çalışırken öldürülüyor.
Eserleri hakkında söylenenler
Caudwell’in bütün eserleri ölümünden sonra yayımlanmıştır. Popülasyon genetiğinin kurucularından İngiliz genetikçi ve evrimsel biyolog J. B. S. Haldane, The Crisis in Physics hakkında şunları yazmış: “Söylediklerini yarım da söylemiş olsa, Caudwell’in bilim üzerine söyleyeceği şeyler, hem de çok önemli şeyler var. Bu kitabın, gelecek kuşaklar boyunca filozoflar için bir kaynak olacağını sanıyorum.”
İngiliz Marksist düşünür ve tarihçi George Thompson da Yanılsama ve Gerçeklik için şunları söylemiş: “Bu kitap, temel estetik sorunları, burjuva ruhbilimini Marksçı eleştiri temelinde sistematik bir biçimde araştırarak bunlara kapsamlı bir çözüm bulma konusunda bir ilk girişim olarak edebiyat eleştirisinde yeni bir çıkış noktası olmuştur.”
Biz Caudwell’in Ölen Bir Kültür Üzerine İncelemeler adlı kitabını elimizden düşürmez ve arkadaşlarımıza önerirdik. Bu kitabı hâlâ zaman zaman karıştırır, her baktığımda da yeni şeyler bulurum. The Crisis in Physics’i ise doğrusu çok merak ediyorum.
İnternetten araştırılırsa Christopher Caudwell hakkında, Helena Sheehan, Rob Wallace, Keith MacDonald, E. P. Thompson’un kaleme aldıkları geniş tanıtım yazılarına ulaşılabilir.
Gençler keşfetmelidir Christopher Caudwell’i. Yeni bir boyut kazanırlar.
