Triello, düellonun üç kişiyle yapılanı. Triello yapanlar sırayla birbirlerine ateş ediyorlar, sadece biri sağ kalana dek. Oyun teorisinin gözde konularından biridir bu. Bir örnekle anlatalım.
Diyelim ki, Mr. Yıldır, Mr. Doğan ve Mr. Bahçe adlı üç kişi aralarındaki sorunu çözmek için triello yapmaya karar vermişlerdir. İçlerindeki en kötü atıcı, üç atıştan ancak birini isabet ettirebilen Mr. Yıldır’dır. Mr. Doğan üç atıştan ikisini isabet ettirebilmektedir. Mr. Bahçe ise her attığını vurmaktadır.
Triello daha adil olsun diye (hâlâ bir adalet duygusu kalmış olduğunu varsayıyoruz) ilk atışı Mr. Yıldır’ın yapmasına, onu Mr. Doğan’ın (hâlâ yaşıyorsa) izlemesine, daha sonra da Mr. Bahçe’nin ateş etmesine ve bir kişi sağ kalana dek böylece devam edilmesine karar verirler.
Soru şöyle: İlk atışı yapacak Mr. Yıldır’ın izleyebileceği en iyi strateji nedir?
Mr. Yıldır’ın seçenekleri
Mr. Yıldır’ın seçeneklerini inceleyelim. Mr. Yıldır önce Mr. Doğan’a nişan alır. Eğer isabet ettirirse, ateş etme sırası Mr. Bahçe’ye geçer. Mr. Bahçe’nin artık tek rakibi kalmıştır, o da Mr. Yıldır’dır ve Mr. Bahçe mükemmel bir nişancı olduğundan Mr. Yıldır öldü demektir.
Mr. Yıldır için daha iyi bir seçenek, Mr. Bahçe’ye ateş etmektir. Eğer vurmayı başarırsa, bundan sonraki atışı Mr. Doğan yapacaktır. Mr. Doğan üç atıştan ancak ikisini tutturduğu için, Mr. Yıldır’ın hayatta kalma ve Mr. Doğan’a ateş edip belki de oyunu kazanma şansı mevcuttur.
Daha iyi bir seçenek var
Görünüşe bakılırsa, Mr. Yıldır’ın ikinci stratejiyi seçmesi gerekmektedir. Oysa daha iyi bir üçüncü seçenek de vardır. Mr. Yıldır havaya ateş edebilir. Atış sırası gelen Mr. Doğan, önce daha tehlikeli rakibine, yani Mr. Bahçe’ye ateş edecektir. Eğer Mr. Bahçe hayatta kalırsa, o da daha tehlikeli rakip olan Mr. Doğan’a ateş eder. Mr. Yıldır havaya ateş etmekle, Mr. Doğan’ın Mr. Bahçe’yi ortadan kaldırmasına ya da tersine, onun tarafından öldürülmesine imkân sağlamış olur.
İşte Mr. Yıldır’ın en iyi stratejisi budur. Mr. Doğan veya Mr. Bahçe ölecek, Mr. Yıldır da hayatta kalana ateş edecektir. Havaya ateş ederek durumu değiştirmiş, trielloda ilk atışı yapmak yerine iki kişilik bir düelloda ilk atışı yapma şansını elde etmiştir.
Mr.’lar birbirlerini vuradursun. Bizim için önemli olan Bay ve Bayanların ne yapacağıdır. Sonucu hep birlikte göreceğiz.
Kaynak: S. Singh, Fermat’nın Son Teoremi, Çev. S. Yücesoy, Pan Yayıncılık, Ekim 2001.
