Kasa sırasında beklediğimiz anın antik bir temsili olan 480 milyon yıl önce yaşamış Ampyx priscus trilobit fosilleri bulundu.
Fosil kayıtları bize heyecan verici bilgiler sağlıyor. Bu kayıtlar sayesinde yaşamın farklı aşamalarına ait canlıların anatomilerini, fizyolojilerini inceleyebiliyoruz. Belirli methodlar aracılığıyla yaşlarını ve türlerini belirleyerek karşılaştırmalı olarak inceliyoruz. Günümüzde ilk hayvanlara dair bilgi sahibi olmamıza rağmen, ne yazık ki davranışları ile ilgili fazla bilgi sahibi değiliz.
541 milyon yıl önce Kambriyen Patlaması olarak adlandırılan dönemde, dünyanın okyanuslarında yeni hayvan türleri ortaya çıktı. Kambriyenden önce hayvanlarda grup davranışlarına dair pek kanıtımız yok çünkü Prekambriyen yaşamda gelişmiş sinir sistemi yok. Bu dönemden yaklaşık 100 milyon yıl sonraya gittiğimizde, bir diğer biyoçeşitlilik patlamasının yaşandığı Ordovisyene geliyoruz. Geçen ay yayınlanan ilgi çekici bir makale tam olarak bu döneme ışık tutuyor.
Fas’ta 480 milyon yıl önceye tarihlenen bir zincir oluşturarak fosilleşmiş 22 Ampyx trilobit fosili bulundu. Hepsi aynı yöne yönelmiş olan bu hayvanlar görsel açıdan kör fakat birbirleriyle fiziksel ve kimyasal özelllikleri sayesinde (feromonlar) iletişim kurabiliyorlar.
Çalışmanın yazarları günümüzde yaşayan antropodların (eklembacaklılar) davranış örnekleriyle karşılaştırdıklarında fosildeki kolektif davranışı döngüsel çevresel koşullara karşı (fırtına gibi) veya üreme ile bağlantılı kimyasal sinyallere bir yanıt olarak değerlendiriyorlar.
Bulunan fosil örneğinin bilim dünyası için heyecan verici olmasının nedeni ise kolektif davranışın antik kökenli olduğunu görmemizdir. İlk hayvanların muhtemelen çevresel strese dayanmış olduklarını ve üreme şanslarını arttırmalarını sağlamak için kolektif davranış sergileyerek evrimsel bir avantaj sağladıklarını görüyoruz.
Davranış nedir?
Temel olarak davranışı bir canlının doğal ortamında yaptığı her şey ve bunları nasıl yaptığı üzerine tanımlayabiliriz. Ünlü biyolog, etholog Niko Tinbergen 1963 tarihli makalesinde davranışı tam olarak anlayabilmek için dört soru öneriyor:
1- Davranışın mekanistik temeli (kimyasal, anatomik ve fizyolojik mekanizmalar dahil) nedir?
2- Hayvanın zigottan olgunluğa kadar süren gelişimi davranışını nasıl etkiliyor?
3- Evrimsel tarihi nedir?
4- Davranışın hayatta kalmaya ve üremeye katkısı nedir?
