Yaklaşık 2 milyar yıl önce, kendisinden daha büyük bir hücreye giren bir bakteri, bu hücrenin içerisinde enerji üretmeye başladı ve bugün mitokondri olarak bildiğimiz hücrelerimizin vazgeçilmez enerji merkezi haline geldi. Hücre organellerinin bazılarının bakteri kökenli olduğunu açıklayan bu teori ise Endosimbiyotik Teori olarak bilinmektedir.
Yakın zamanda yayınlanan yeni bir çalışmada ise, insan kanı içerisinde serbest bir biçimde dolaşan mitokondriler tespit edildi. Biliminsanları konuya ilişkin daha fazla çalışma yapılması gerektiğinin altını çizerken, kan sıvısı içerisinde serbest durumda bulunan mitokondrilerin sinyal iletimi amacıyla hücreler tarafından serbest bırakılmış olabileceğini düşünüyorlar.
Columbia Üniversitesi’nden Martin Picard, “Çok heyecan verici, bir araya getirilen kanıtlar, kan sıvısı içerisindeki partiküllerin mitokondri olduklarını ortaya koyuyor. Bu serbest mitokondrilerin işlevsel rolleri olup olmadığını bilmek için daha yapılacak çok iş olduğunu düşünüyorum” açıklamalarında bulundu. Yedi yıl önce Fransız Ulusal Sağlık ve Tıp Araştırmaları Enstitüsü’nde kanser biyobelirteçleri üzerine çalışma yapan onkolog Alain Thierry öncülüğündeki ekip, insan kanında dolaştığı bilinen serbest mitokondriyal DNA’nın kanser tanısı için potansiyel bir işaret olduğunu düşünmüşlerdi. Araştırmacılar yürüttükleri çalışmalarla serbest mitokondrilere ait DNA’nın, kan sıvısı içerisinde serbest bir biçimde dolaşan DNA parçalarına kıyasla daha uzun ve daha dirençli olduğunu fark ettiler. Mitokondriyal DNA, kendi mekanizmasını koruyan bir yapı kazanmıştı. Biliminsanları bu durumun üzerine yeni deneysel çalışmalara imza attılar. 80 insanın kan plazması incelendi. DNA diziliminin analizi için kullanılan tekniklerin yardımıyla serbest mitokonriyal DNA’nın iki ayrı tipini buldular: Bu tiplerden biri bozulmuş DNA parçalarından oluşuyordu. Diğeri ise oldukça uzun zincirli ve dirençli DNA parçalarından oluşuyordu. Biliminsanları bu mitokondriyal DNA’ların mitokonriyal proteinlerle ilişkisini de anlamak istedi.
Diğer verileri de değerlendiren biliminsanları, kanda serbest bir biçimde dolaşan mitokondrilerin işlevsel olduğunu ortaya koydu. Ancak serbest mitokondrilerin işlevlerinin anlaşılması için yeni araştırmaların yapılması gerekiyor. Serbest mitokondrilerin kan plazması içindeki sayısı ise 200.000 ila 3.7 milyon arasında değişebilir.
Daha önceki çalışmalarda mitokondrilerin hücre dışında da var olabilecekleri ifade edilmişti. 2014 yılında yapılan bir çalışma kan pıhtılaşması sırasında hücrelerin mitokondrilerini kan plazması içerisine bırakabileceklerini öne sürmüştü. Ancak yeni çalışma, sağlıklı bireylerde kan pıhtılaşması ve benzeri herhangi bir durum yaşanmadığında da mitokondrilerin kan dolaşımında serbest bir biçimde gözlenebileceğini ortaya koydu.
Kaynak: https://www.the-scientist.com/news-opinion/researchers-find-cell-free-mitochondria-floating-in-human-blood–67071
