Aralarında Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği, İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı ve meslek odalarının bulunduğu dokuz kurum tarafından yapılan ortak yazılı açıklamayla koronavirüs pandemisi nedeniyle hapishanelerde alınması gereken önlemlere dikkat çekildi.
“31 Aralık 2019 tarihinde Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan koronavirüs (COVID-19), kısa sürede neredeyse tüm dünyaya yayılmış ve küresel bir salgın haline gelmiştir. 11 Mart 2020 tarihinde ise Sağlık Bakanı Fahrettin Koca Türkiye’deki ilk koronavirüs vakasının tespit edildiğini açıklamıştır. Bunun üzerine pek çok kamu ve özel kurum olası bir virüs salgınına karşı önlemler almaya başlamıştır” diyerek COVID-19 pandemisine ilişkin bilgi veren kurumlar, hapishanelerin kapalı ortamlar olduğunu belirterek organizasyon yapısı itibariyle kişisel alan ve hijyenin bulunmadığı hapishanelerde bu tür salgınların kolaylıkla yayılabileceğini vurguladı.
İtalya ve İran örneği
Ortak metinde İtalya ve İran örnekleri üzerinde duran kurumlar, “Türkiye’de hapishanelerin mevcut kapasitelerinin çok üstünde insan nüfusu barındırması, fiziksel koşulların daha da ağırlaşmasına neden olmakta ve sağlık açısından ciddi riskler taşıyan önemli bir tehdit olarak durmaktadır. Bu gibi kapalı kurumlarda virüsün yayılmasının ne kadar ciddi problemler yaratabileceği hali hazırda İtalya ve İran hapishanelerinde görülmektedir” açıklamalarında bulundu.
“Hapishanelerdeki mahpusların ve hapishane personelinin; mahpus yakınlarının ve avukatların sağlığı sorununun bir halk sağlığı sorunu olduğu göz önünde bulundurularak ilgili kamu kurum ve kuruluşların burada gerekli önlemleri almaları gerekmektedir” diyen kurumlar, alınacak önlemlerin, insanlık onuruyla bağdaşır ve hak ihlaline yol açmayacak şekilde uygulanması gerektiğini belirtti.
Hapishanelerde alınması gereken tedbirler
Aralarında meslek odalarının da bulunduğu kurumlar tarafından hapishanelerde uygulanması gerektiği açıklanan tedbirler şöyle:
1. Koronavirüs (COVID- 19) ile ilgili bütün kaynaklarda virüsün yayılmasını engellemek için kişisel hijyeni sağlamanın önemine dikkat çekilmektedir. Hapishanelerde mahpusların sağlıklarının korunabilmesi, bulundukları alan ve kendi kişisel temizliklerini sağlayabilmeleri için, acilen temizlik malzemelerinin kendilerine ücretsiz verilmesi sağlanarak parası olmayan mahpusların da temizlik ürünlerine erişimi sağlanmalıdır. Hapishanelerde de çevresel ve kişisel hijyenin sağlanması için gerekli önlemleri almak hastalığın yaygınlaşmasını önlemek için azami özen göstermek hapishane idarelerinin ve devletin temel sorumluğudur.
2. Hapishanelerdeki banyo, tuvalet gibi ortak alanlar her gün dezenfekte edilmelidir.
3. Risk grubunda bulunan mahpuslar kalabalık koğuşlarda tutulmamalı, kapasitesi az olan ve daha fazla önlem alınmış olan koğuşlarda tutulmalıdır.
4. Sağlık çalışanları için alınan önlemlerin tüm hapishane çalışanları için de alınması, özellikle risk grubunda olan çalışanlar olmak üzere maksimum önlemlerin alınması gerekmektedir.
5. Mahpuslara besin ve vitamin takviyesi yapılmalıdır.
6. Kurumda düzenli ve yeterli sayıda sağlık personelinin bulunması (sayının arttırılması) gerekmektedir.
7. Tüm mahpus, hapishane çalışanı ve yakınları için testlerin hızlı ve güvenilir şekilde yapılabilmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
8. Görüşlerin yapıldığı alanlarda önlemlerin artırılması, alanların sıklıkla dezenfekte edilmesi, mahpusların görüş haklarını ihlal etmeyecek önlemlerin hızla alınması gerekmektedir.
9. Hastaneler, özellikle hapishanelere yakın yerlerde bulunan hastaneler, mahpuslara hizmet vermek için gerekli önlemleri almalıdır.
10. Mahpusların hastanelere ring araçlarıyla değil; daha hijyenik ve sağlığa uygun araçlarla taşınması gerekmektedir.
11. İnfaz kanunun 16. Maddesi uyarınca sağlık sebebiyle infaz ertelemeye başvurmuş olan hasta mahpusların dosyaları hızla incelenmeli ve acilen hapishane dışında tedavi olanakları sağlanmalıdır.
12. Mahpusların iletişim araçlarına erişimlerindeki kısıt da hesaba katılarak mahpusların salgın ve bundan nasıl korunacakları konusunda bilgilendirilmeleri gereklidir.
13. Hapishane içine girecek herkesin uyması beklenen hijyen kuralları oluşturulmalı ve ilgili kişiler konu hakkında bilgilendirilmelidir.
14. Sağlık gerekçesiyle alınacak önlemlerin mahpusların temel haklarını ihlal etmeyecek şekilde ve makul ölçülerde alınmasına özen gösterilmesi gerekmektedir.
Söz konusu ortak açıklamada imzası bulunan kurumlar: Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği, Hak İnisiyatifi Derneği, İnsan Hakları Derneği İstanbul Şube, İstanbul Diş Hekimleri Odası, İstanbul Ses Şubeleri, İstanbul Tabip Odası, Toplum Hukuk Araştırmaları Vakfı, Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği.
