Kafataslarının boyutu ve şekli gibi pek çok özellik açısından sahip oldukları geniş çeşitlilik nedeniyle devekuşları, pelikanlar, sinek kuşları, şahinler ve ağaçkakanların gibi kuşların aynı sınıfta bulunan hayvanlar olmaları dikkat çekicidir.
İngiltere ve ABD’den bilminsanlarının katılımıyla yapılan çalışmada kuşların kafatası yapılarının çeşitliliğine odaklanıldı. Çalışmanın yürütücülerinden Ryan Felice, “Şaşırtıcı bir şekilde, kuşlarda kafatası, dinozorlara kıyasla çok daha yavaş bir evrim süreci geçiriyor. Bu durum, kuşların kafatası yapılarındaki şekil çeşitliliğine dinozorların kitlesel yokoluşunun ardından hızlı bir değişimle değil, yavaş ve istikrarlı değişimlerle ulaştıkları anlamına geliyor” açıklamalarında bulundu.
Ekip, kuşların kafataslarının yüksek çözünürlüklü üç boyutlu görüntülerini aldı ve günümüzde de var olan 354 kuş türü ile soyu tükenmiş 37 dinozor türünün kafatası yapısının haritasını elde etti. Araştırmacılar, dinozorların kafatasının daha hızlı bir evrim sürecinden geçtiğini raporladı. Dinozorların evrimsel değişiklikleri arasında Ceratopsia içerisindeki canlılarda görülen boynuzlar, Tyrannosaurus rex gibi güçlü çene yapılarına sahip canlılarda görülen büyük çene kasları gibi özellikler vardı.
Kuşlarda ise kafa bölgesinde belirgin iri gözler ve beyin bulunur, dinozorlardaki gibi boynuzlara genellikle rastlanmaz. Kuşlardaki gaga yapısının besin kaynakları ve beslenme biçimlerine göre değişkenlik gösterdiği ve en hızlı evrimleşme sürecine sahip özelliklerden biri olduğu düşünülmektedir.
Araştırmacılar, sadece kafatası değil kanat ve bacak yapıları gibi pek çok özellikle birbirinden hızla ayrılan kuş türlerinin “mozaik evrimine” vurgu yaptıkları çalışmalarının, bugüne kadarki en büyük ve en ayrıntılı dinozor ve kuş kafatası evrim haritalaması olduğunu söylüyorlar. Ayrıca araştırma, tüm omurgalılarda haritalama çalışması yapılması ve tür çeşitliliğini neyin şekillendirdiğinin anlaşılması için Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden Anjali Goswami tarafından yürütülen iddialı bir projenin de parçası konumunda.
Şimdiye kadar ekip, kuşlar, yılanlar, kertenkeleler, kurbağalar, semenderler ve amfibilerde bu yaklaşımın kullanılmasının ardından elde edilen sonuçları yayınladı. Araştırmalarını sürdüren biliminsanlarının kuş ve dinozor kafatası üç boyutlu tarama verilerine müzenin veri tabanından ulaşılabilmektedir.
Kaynak: https://cosmosmagazine.com/nature/evolution/bird-skulls-evolved-surprisingly-slowly/
