Yüksek tansiyon (hipertansiyon), kardiyovasküler hastalıkların ve erken ölümlerin önde gelen nedenlerinden biridir ve dünya genelinde yaygındır. Göğüs ağrısından felce kadar değişen rahatsızlıkları olan kişileri tedavi etmenin temel yolu ise atardamarların ve diğer kan damarlarının etrafındaki hücrelerin kan basıncını kontrol etmektir. Bunun için bu mekanizmanın nasıl çalıştığı anlaşılmalıdır. Potasyum ve kalsiyum gibi metallerin bu süreçteki önemi bilinmektedir. Çinkonun kan basıncı üzerindeki etkisine dikkat çeken yeni çalışma ise hipertansiyon tedavisine yönelik yeni yollar sunuyor.
Vücudumuzdaki tüm işlevler oksijen açısından zengin kanı ihtiyaç duyulan bölgeye yönlendiren atardamarlara bağlıdır. Atardamarlardaki düz kas hücreleri, kanın hedefe ne kadar hızlı veya yavaş gönderileceğini ayarlar. Düz kaslar kasıldığında atardamarlar daralır, kan basıncı yükselir; kas gevşedikçe bu durum tersine döner, atardamar genişler ve kan basıncı düşer. Kan basıncı çok düşükse, kan akışı vücudu oksijen ve besinlerle beslemek için yeterli olmayacaktır. Kan basıncı çok yüksekse damarlar hasar görebilir, hatta yırtılabilir.
Kan basıncının ayarlanmasında belirli maddelerin önemli işlevleri bulunur. Potasyum, kandaki kalsiyum oranını düzenler. Kalsiyum ise, kan basıncını yükseltir, damarları daraltarak kan akışının kısıtlanmasına neden olur. Endotel hücreleri ve duyu sinirleri de dâhil olmak üzere kan damarını çevreleyen diğer hücreler de kas içerisinde kalsiyum ve potasyumun düzenlenmesine yardımcı olur.
Nature Communications‘da yayınlanan çalışma ise çinkonun vücutta düşük kalsiyum seviyelerine yol açtığını gösterdi. Çinko damar içerisindeki kasın gevşemesine, kan basıncının düşmesine ve kan akışının artmasına neden olmaktadır. Araştırmacılar, beyin ve kalpteki kan damarlarının çinkoya daha duyarlı olduğunu buldu, fakat bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerektiğini belirtiyorlar.
Çinkonun kan basıncı üzerindeki etkisinin, kalsiyumun etkisinin tam tersi olduğunu belirten biliminsanları, hücrelerdeki çinko seviyelerini kontrol eden genlerin, hipertansiyon da dâhil olmak üzere kardiyovasküler hastalıklarla ilişkili olduğunu da ifade ediyorlar. Çinkonun kan basıncı üzerindeki etkisinin anlaşılması hipertansiyon ve diğer kardiyovasküler hastalıklar için yeni tedavi uygulamalarını peşi sıra getirebilir.
Kaynak: https://medicalxpress.com/news/2021-06-unexpected-discovery-blood-pressure.html
