Transandans: Ateş Dil Güzellik ve Zaman Üstünden İnsanın Evrimi
Gaia Vince, Çev. Şiirsel Taş, Domingo, 2022, 347 s.
Gaia Vince Transandans’ta modern insanın genler, çevre ve kültürün birlikte geçirdiği incelikli bir evrimin ürünü olduğunu öne sürüyor. Ona göre insanı benzersiz kılan şey bireysel zekâdan çok kolektif kültür. Vince popülasyon genetiği, arkeoloji, paleontoloji ve nörobilimdeki öncü gelişmelerden yola çıkarak evrimin dört lokomotifi olan Ateş, Dil, Güzellik ve Zaman’ın, türümüzü Homo omnis adını verdiği aşkın bir süperorganizmaya nasıl dönüştürdüğünü göstermeyi amaçlıyor. Transandans okura kimliğinin üstüne yeniden düşünmeye çağıran ve alınan bu uzun yolun sonunda bugün çok daha büyük ama daha yıkıcı olabilecek bir şeyin eşiğinde durulduğunu göstermeyi hedefleyen bir kitap. Yazar kitapta şu soruların yanıtlarını arıyor: Basit taş aletlerden akıllı telefonlara nasıl geldik? Avcı-toplayıcı gruplar nasıl oldu da çokuluslu imparatorluklara evrildi?
Ortadoğu’nun Şahları Vezirleri Piyonları
Nur Batur, Kırmızı Kedi, 2022, 336 s.
Gazeteci Nur Batur, Ortadoğu’nun şahları Vezirleri, Piyonları kitabında Ortadoğu üzerinde yıllardır süregelen kanlı siyaseti satranç oyununa benzeterek bu oyunun oyuncularını yazmaya ve okura anlatmaya çalışmış. Yazar şu soruların yanıtlarını vermeyi amaçlıyor: Ortadoğu satrancında hangi liderler şah, hangileri vezir, hangileri piyondu? Erdoğan’ın Ortadoğu satrancındaki rolü neydi? Beyaz Saray’daki çok önemli Erdoğan raporu… Siyasi İslam, Türkiye’den önce ilk kez hangi ülkede denendi? Nur Batur’un Saddam Hüseyin’den Yaser Arafat’a, Benazir Butto’dan Beşar Esad’a, Şimon Peres’den Muhammed Mursi’ye, Tarık Aziz’den Mahmud Abbas’a kadar Ortadoğu’nun kaderini çizen liderlerle yaptığı görüşmelerin perde arkası ve ilk kez yayımlanan bölümleri… Gladio lideri Cossiga ünlü söyleşisinde Türk ordusu ve Erdoğan için ne dedi? Nur Batur’un 30 yıl sonra ilk kez açıkladığı Genelkurmay görüşmeleri… Özal-Dışişleri-TSK arasındaki Kürt satrancı: Petrol karşılığı Kürt federe devletini tanıma stratejisinde kim neyi savundu, kim neye karşı çıktı? 30 yıldır açıklanmayan o tartışmalar, konuşmalar, MGK görüşmeleri… Hem Dışişleri hem TSK Kürt sorununda nasıl bölündü? Sağ kolu, Erdoğan’ın Davos’ta Şimon Peres’i bilerek hedef aldığını söyledi. Peki neden? Erdoğan’ın planı neydi? Erdoğan Mısır’da Müslüman Kardeşler’in içişlerine neden ve nasıl karıştı?
Küçük Buzul Çağı – İklim Değişimleri Tarihin Akışını Nasıl Etkiledi?
Brian Fagan, Çev. Zerin Dirihan, Say Yayınları, 2022, 373 s.
İklimbilimciler bilimsel ve teknolojik gelişmelerin yardımıyla son on yıl içinde, iklim koşullarının yaklaşık son bin yılda geçirdiği değişime dair net bir görüntü elde etmeyi başardılar. Bu keşif, uzun süredir duyulan birtakım kuşkuları doğrular nitelikteydi: Son Buzul Çağı yaklaşık 13.000 yıl önce sona ermesine karşın, MS 1300-1850 yılları arasında dünya bir soğuma döneminden geçmişti. Uzmanlar bu döneme “Küçük Buzul Çağı” adını verdi. Fakat bu tespit bu kez daha büyük başka kuşkular doğurdu: Bu dönemin sonu neden Sanayi Devrimiyle, yani küresel ısınmaya giden yolun başlangıcıyla çakışıyordu? Arkeolog Brian Fagan bu eserinde Vikinglerin İzlanda, Grönland ve Kuzey Amerika’da kurdukları ilk kolonilerin kalıntıları üzerinde yapılan incelemelerden yola çıkıp özellikle Avrupa tarihindeki büyük olaylara mercek tutarak iklim değişiminin tarihin akışı üzerindeki etkisini inceliyor.
Batıdaki Doğu
Jack Goody, Çev. Burhan Mert Angılı, İsmail Mert Bezgin, Alfa, 2022, 412 s.
Batıdaki Doğu, Batının Avrupadışı uygarlıklara dair önyargılı görüşlerini irdeliyor. Jack Goody Batı rasyonalitesi kavramı ve ticari faaliyetlerdeki farklılıklar da dâhil olmak üzere Avrupa temelli varsayımlara meydan okumaya kalkışmış. Goody eserinde Doğudaki aile kavramı gibi bölgenin gelişimini engellediği düşünülen unsurların ne denli abartıldığını ve hem Doğu hem de Batı tarih ve toplumlarının yanlış değerlendirilmesine nasıl katkıda bulunduğunu gözler önüne sermeyi hedefliyor. Bu geniş kapsamlı kitap, Batı ile Doğu arasındaki dengeyi yeniden inşa etme iddiasını taşıyor.
İnsan Ekolojisi – İnsanın Gezegenimizdeki Kısa Yaşam Öyküsü
Nurdan Özer, Bilim ve Sanat Yayınları, 2022, 280 s.
Bu kitap, belki de insanın dünyadaki varlığı ve geleceği ile ilgili, yeni ve kaçınılmaz bir düşünsel devrimin öncesinde; mavi gezegenimizin diğer gezegenlerden farklı özellikleri, insan ile ne zaman buluştuğu, insanın biyolojik ve sosyal değişimleri, kendisi değişirken çevresini de değiştirdiği, insanın yeryüzündeki hızlı yaşam öyküsü, beslenmesi, dünyanın çeşitli yerlerindeki popülasyon dinamikleri, dünyanın ne kadar insanı taşıyabileceği, ekolojik ayak izi, sürdürülebilir yaşam olasılıkları ile ilgili konulardan oluşmuştur.
Modernleşme Sürecinde Türkiye’de Gençlik Hareketleri (1865-1960)
Asil Kaya, Libra Kitap, 2021, 632 s.
Türk Modernleşmesi’nin en önemli unsurlarından birisi olan gençlik hareketlerinin ortaya çıkış nedenleri, nasıl geliştikleri, bu sırada gençleri harekete geçiren düşünsel ve konjonktürel etkiler, gençlerin kullandıkları mücadele yöntemleri ve gençlik hareketlerinin yaratmış olduğu siyasî, idarî ve hukukî sonuçlar; sorgulanması elzem konulardır. Bu çalışma, 1865-1960 yılları arasındaki gençlik hareketlerinin anatomisini oluşturan söz konusu sorgulamanın bir ürünü olduğu iddiasını taşıyor. Hiç kuşku yok ki bahsi geçen gençlik hareketlerinin birbirleriyle olan benzerlikleri, farklılıkları, süreklilikleri ve kopuşları, bu kitabın doğuşunda önemli bir yer teşkil ettiği belirtilmiştir.
