Ege Denizi ve Batı Anadolu oluşan depremlerle sık sık kendisinden bahsettiriyor. Bölgenin barındırdığı aktif (diri) fayların hareketliliği nedeniyle çok sayıda küçük, bazen de kuvvetli ve büyük depremler oluşuyor.
Ege Denizi ve çevresi KKD-GGB yönlerinde genişleme türünde bir jeolojik/tektonik rejime sahip. Bunun nedeni, güneydeki Afrika Kıtası’nın kuzeye doğru hareketi sırasında Ege Denizi ve Batı Anadolu’nun altına dalması. Batı Anadolu ve Ege Denizi’nin yer kabuğu bu dalma sırasında üzerinde biriken gerilmeyi güneybatıya doğru genişlemeli bir hareketle atmaya çalışıyor. İşte bu sırada çok farklı yönlerde ve özellikteki kırıklar ve faylar gelişiyor ve çok sayıda hem sığ hem de derinlikleri 200 km’ye varan depremler oluşuyor. Ege Denizi ve Batı Anadolu’da gelişen bu jeolojik ve sismolojik olaylar milyonlarca yıldır benzer şekilde sürüyor.
30 Ekim 2020’de Sisam Adası’nın hemen kuzeyinde doğu-batı doğrultusunda yerleşen ve normal fay türü Sisam Fayı üzerinde yıllarca biriken gerilmeyi taşıyamayıp hareket etti ve 7.0 büyüklüğünde bir deprem oluşturdu (Şekil 1). Deprem sırasında Kuşadası Körfezi çevresindeki bir çok yerleşimde çeşitli derecelerde hasarlar oluştu. Deprem, İzmir’in körfez çevresinde ve deprem merkezinden 70 km uzakta Bayraklı ve Bornava’da can kayıplarına ve büyük yapısal hasarlara neden oldu. Depremin ardından yapılan incelemelerde 680 ağır ve 800 orta hasarlı bina tespit edildi. Deprem merkezinden 70 km uzakta olmasına rağmen Bornova ve Bayraklı’da gözlenen hasar ve can kayıplarının beklenenin üzerinde olmasının nedeni olarak, yapıların depreme dayanıksız inşa edilmesi ve bölgenin jeolojik ve jeofizik özellikleri nedeniyle zeminin deprem hareketlerini fazla büyütmesi olduğu belirtildi.
Ege bölgesi, karada ve denizde çok sayıda normal faylar barındırıyor. Bu normal faylar farklı açılarda doğrultu atımlı faylarla kesiliyor. Bu durumda, fayların birbirleriyle etkileşimi oluşuyor ve dolayısıyla çok sayıda küçük ve hafif kuvvette deprem kümelenmeleri veya deprem fırtınalarını ortaya çıkıyor.
Yukarıda sözünü ettiğimiz deprem fırtınalarından biri 14 Ağustos 2022 tarihinde Kuşadası Körfezi’nin kuzeyinde Menderes İlçesi Ahmetbeyli kıyılarına yakın, deniz tabanında 5.0 büyüklüğünde bir depremle başladı. Bu deprem etkinliği bugünlerde azalmasına rağmen bazı küçük depremlerle halen sürüyor (Şekil 2). Kuşadası Körfezinde bir başka deprem fırtınası ise 31 Ağustos 2022 tarihinde körfezin batısındaki Sisam Adası’nın güneyinde ortaya çıktı. O gün saat 12:56’da 4.9 büyüklüğünde bir deprem oldu. Bu depremin arkasından 14 dakika sonra saat 13:10’da aynı yerde 5.5 büyüklüğünde biraz daha kuvvetli bir deprem daha deprem oldu Şekil 2). Her iki depremin de derinlikleri 10 km civarında. Bu deprem fırtınası halen sürüyor. 31 Ağustos 2022’de olan 5.5 büyüklüğündeki deprem Dilek Yarımadası kıyılarına 14 km, Kuşadası ve Didim’e 45 km uzaktadır. Deprem Kuşadası Körfezi çevresindeki kıyılarımızda kuvvetle hissedildiği rapor edilmiştir. Kıyılarda gözlenen tsunami bilgisi yoktur.
Her iki depremin fay yapılarını belirlemek amacıyla hesaplanan deprem odak mekanizması çözümleri incelendiğinde, deprem fırtınasının doğu-batı doğrultusunda yerleşmiş normal fay hareketleri ile ilişkili olduğu anlaşılmaktadır.
KAYNAKLAR
-Chatzipetros, A., Kiratzi, A., Sboras, S. , Zouros, N. & Pavlides, S., 2013. Active faulting in the north-eastern Aegean Sea Islands. Tectonophysics, 597–598, 106–122.
-Ganas, A., Elias, P., Briole, P., Tsironi, V., Valkaniotis, S., Escartin, J., Karasante, I., & Efstathiou, E., 2020, Fault responsible for Samos earthquake identified, Temblor, http://doi.org/10.32858/temblor.134
-Taymaz, T., Jackson, J. & McKenzie, D., 1991. Active tectonics of the north and central Aegean Sea, Geophys. J. Int. 106, 2, 433-490.
-Emre Ö., Duman T. Y., Özalp S., Şaroğlu F., Olgun Ş., Elmacı H. & Çan T., 2016. Active fault database of Turkey. Bulletin of Earthquake Engineering. V. 16, 3229-3275.
-Coşkun, S., Dondurur, D., Çifci, G., Aydemir, A., Güngör, T. & Drahor, M., 2017. Investigation on the tectonic significance of Izmir, Uzunada Fault Zones and other tectonic elements in the Gulf of Izmir, Western Turkey, using high resolution seismic data. Mar. Pet. Geol. 83, 73-83.
-https://drive.google.com/file/d/1OAtj9g-Q8JHNcqXDmFEKxy-l-Up05b0Z/view?usp=sharing
-http://yerbilimleri.mta.gov.tr/anasayfa.aspx
