Dünya’yı saran ve gezegenimizi Güneş’ten gelen ölümcül radyasyon dalgalarından koruyan manyetik alan, Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Swarm uydusunun topladığı verilere göre, geçtiğimiz 6 ay boyunca zayıfladı.
Swarm uydusunu oluşturan ve ayrı ayrı yüzen üç parçadaki manyetometrelere göre yeryüzünden 370.000 mil (600.000 km) yukarıya uzanan manyetik alanın en zayıf demeti Batı yarımkürede genişlerken, Güney Hint Okyanusu bölgesinde güçlenmiştir.
Çalışmayı yürüten biliminsanları, manyetik alanın neden zayıfladığı konusunda hâlâ şüphe duyuyorlar. ESA’nın Swarm görevini yöneten Rune Floberghagen’a göre, bir olası neden Dünya’nın manyetik kutuplarının dönmeye hazırlanıyor olması. Aslında veriler, manyetik kuzeyin Sibirya’ya kaydığını söylüyor. “Anlık olmayan bir kayma, fakat binlerce yıl süremeyecekse de, yüzlerce yıl sürebilecek bir kayma” diyor Floberghagen, “Daha önce de, çok defa gerçekleşti.”
Manyetik kutupların kayması durumu biliminsanlarınca biliniyor. Her birkaç yüz bin yılda bir manyetik kutuplar güneyden kuzeye doğru daire çizmek üzere kayıyor. Manyetik alan bu normal kayma döngüsüne devam ederken, Swarm’dan gelen veriler, alanın geçmişten daha hızlı bir şekilde zayıfladığını gösteriyor. Biliminsanlarınca yapılan hesaplamalar, alanın her yüzyılda yüzde 5 zayıflayacağı yönündeydi; ancak son veriler alanın aslında her on yılda yüzde 5 zayıfladığını söylüyor, yani düşünülenden 10 kat daha hızlı. Bu hıza göre, bir tam dönüşün tahmin edilenden farklı olarak 2000 yılda tamamlanması gerekiyor, yeni veriler bunun beklenilenden erken olacağını gösteriyor. Floberghagen, Swarm’dan gelecek daha fazla bilginin, manyetik alanın neden hızla zayıfladığına ışık tutacağını umduğunu söylüyor.
Gezegenimizin manyetik alanı, Dünya’ya doğru güneş rüzgârları şeklinde gelen kozmik radyasyonlara karşı büyük ve görünmez bir balon gibi kalkan yaparak bizi korumakta rol oynuyor. Bir manyetik alana sahibiz, çünkü Dünya, çekirdeğinde çoğunlukla erimiş demirden oluşan büyük bir küreye ve onu saran erimiş metalden oluşan bir dış kabuğa sahip. Çekirdek sıcaklıklarındaki değişimler ve Dünya’nın dönüşü, çekirdeği saran akışkan metalin kaynayarak ve kendi içinde karışarak girdaplar oluşturmasını ve bunun da manyetik alan çizgileri yaratmasını sağlıyor.
Erimiş metaldeki hareketlerin, manyetik alanda neden bazı bölgeler zayıflarken bazı bölgelerin güçlendiğini açıkladığını söylüyor Floberghagen. Dış kabuktaki kaynamalar bir bölgede azaldığı zaman, daha az yüklü parçacık serbest kalıp akım oluşturabiliyor ve manyetik alan yüzeyde, o bölgenin etkisi altındaki bölgeler boyunca zayıflamış oluyor. Floberghagen, “Dış çekirdek kabuğundaki akışlar manyetik alanı neredeyse kendileriyle birlikte sürüklüyorlar” diyor. “Yani, alanın Amerika kıtası üzerinde zayıflamasının anlamı, Dünya’nın çekirdeğinin dış kabuğundaki karışmaların Amerika kıtası altındaki bölgelerde zayıflıyor oluşudur.”
Swarm, yalnızca Dünya’nın manyetik alanından gelen sinyalleri toplamıyor, aynı zamanda onun çekirdeğinden, mantosundan, dış kabuğundan ve okyanuslarından gelen sinyalleri de topluyor. ESA’daki biliminsanları manyetik alana dayanan bir navigasyon sistemi tasarlamayı umuyorlar: Uçakların kullandıklarına benzer, ancak daha başarılı olacak bir sistem, deprem tahminlerini daha güvenilir verebilecek ve yüzey altındaki doğal kaynakların hangi bölgelerde zengin olduğunu daha kesin işaret edebilecek bir sistem.
