Görsel açıklaması: Ayak izleri, daha küçük dişiler ve çocuklarla yürüyen bir erkek tarafından bırakılmış olabilir. Canlandırma: Dawid A. İurino
İlk insanlar tarafından milyonlarca yıl önce bırakılan ayak izleri, Tanzanya’da 1970’lerde benzer izlerin bulunduğu yere çok yakın bir bölgede açığa çıkarıldı. İzler, bazı uzak akrabalarımızın yumuşak volkanik kül üzerinde birlikte yürümeleriyle oluşmuş. Bu izleri bırakanlar, büyük olasılıkla Australopithecus afarensis olup, vücut ölçüleri geniş bir yelpazeye sahip görünüyor. Biliminsanları, bunun eski insan türünün nasıl yaşadığına dair ipuçları verdiğini söylüyor.
Australopithecus afarensis en uzun ömürlü ve en tanınmış erken insan türlerinden biridir. 3,2 milyon yıl önce Etiyopya’da yaşayan genç yetişkin bir kadın olan “Lucy”nin fosili belki de en ünlüsüdür. Yeni keşfedilen ayak izleri, daha küçük dişilerle yürüyen bir erkek tarafından bırakılmış olabilir.
Tanzanya’da yürütülen arkeolojik projenin yöneticisi araştırmacı Prof. Giorgio Manzi “Önceki bulgularla birlikte bütün olarak alınan bu yeni kanıt, bir volkanik patlamanın ardından yağış sonrasında arazı boyunca bir grup olarak hareket eden birkaç erken insansıyı işaret etmektedir. Ancak daha fazlası da var” diyor. “Yeni bireylerden birinin ayak izleri, gruptaki herkesinkinden şaşırtıcı bir şekilde daha büyük, bu da onun kendi türünün büyük bir erkek üyesi olduğunu düşündürüyor. Aslında, ayak izleriyle belirlenen uzunluk olan 165 cm boy, onu şimdiye kadar belirlenen en büyük Australopithecus örneği yapar.”
Goril benzeri yaşam tarzı
1976 yılında, Tanzanya’nın Laetoli kentindeki bir bölgede Australopithecus tarafından bırakılmış olduğu düşünülen korunmuş ayak izleri keşfedilmişti.
Volkanik kül üzerindeki, erken insansılara ait ayak izleri. Fotoğraf: Raffaella Pellizzon
İzler 3,66 milyon yıl öncesine ait olup, belgelenmiş en eski iki ayaklı ayak izidir. Artık, eLife dergisinde ikinci bir ayak izi dizisinin keşfinden bahsediliyor.
Floransa Üniversitesi’nden Jacopo Moggi-Cecchi “Artık yeni bir ayak izi dizisi bulduğumuza göre, bizlere tamamen zaman içinde farklı bir pencere açılıyor ve bu fotoğraf, bu türün günlük yaşantısında neler yaptığını incelemek için birkaç yeni olasılık sunabilir” diyor.
Parça, Laetoli ayak izleri keşfinin sadece 150 m güneyinde, bir müze için yapılan kazılar sırasında bulundu. İtalya ve Tanzanya’da bulunan araştırmacılar, iki takımın birlikte çalışabileceğini ve Australopithecus’un yaşam biçimi hakkında ipucu elde edebileceğini düşünüyor.
Perugia Üniversitesi’nde Paleoantropoloji Bölümü yöneticisi Dr. Marco Cherin “Geçici bir sonuç olarak, grubun bir erkek, iki veya üç dişiden ve bir veya iki gençten oluştuğunu söyleyebiliriz ve dolayısıyla gruptaki diğer erkekler birden fazla kadınla çiftleşiyordu” diyor.
Bir erkeğin belki de birkaç kadınla yürüdüğünün tespit edilmesi, sosyal yapılarının “şempanzeler veya modern insanlara kıyasla, goril benzeri bir modele daha yakın” olduğu anlamına gelebilir.
Bölgede zürafa, gergedan ve tarihöncesi atlar da dâhil olmak üzere başka canlılara ait izler de bulundu. Fotoğraf: Sofia Menconero.
Gorillerde bir erkek ve birden fazla kadın çiftleşme ve çocuk yetiştirme grubu oluşturur. Çalışma aynı zamanda insan ayaklarının yürümeye nasıl uyum sağladığına dair soruları da beraberinde getiriyor.
İki ayaklı yürüme
Australopithecuslar iki ayak üzerinde dik yürüyebilirlerdi, ancak bu durumun modern insanların yürüyüşüne ne kadar benzediğini bilmiyoruz.
Araştırmadan olmayan Liverpool Üniversitesi’nden Prof. Robin Crompton, istatistiksel bir çalışma yapıldıktan sonra, en yeni ayak izlerinin daha fazla bilgi vereceğini söyledi.
Crompton BBC News’e “Bazı insanlar biraz farklı yürüyüşe sahip olduklarını ileri sürüyorlar, ancak bunun için iyi bir kanıt bulunmadığını düşünüyorum” şeklinde konuştu. “İnsanlar şu an, atalarının ve diğer bir tür olan Australopithecus’un 3,65 milyon yıl önce yaptığı gibi yürüyorlarsa bu gerçekten oldukça heyecan verici.”
Çeviren: Bünyamin Tan
Kaynak: Helen Briggs, “Fossil footprints tell story of human origins”, http://www.bbc.com/news/science-environment-38289960
