Güneş bizim hem ısı hem ışık kaynağımız. Hem de dünya üzerinde yaşamın var olabilmesini sağlayan önemli bir etken… Geçtiğimiz günlerde başını Brezilyalı gökbilimcilerin çektiği Uluslararası bir araştırma ekibi Güneş’in şimdiye kadar bilinen en yaşlı ikinizi keşfettiler.
HIP 102152 adı verilen yıldız bizden 250 ışık yılı uzaklıkta bulunuyor. Güneş’in ikizi denilen bu yıldızın Güneş’ten tek farkı dört milyar yıl daha yaşlı olması. Bu yıldız, ileride Güneş’in ne duruma geleceğini yaşlanınca, nasıl bir hal alacağını anlamamız için bulunmaz bir fırsat.
Güneş 4,6 milyar yaşında ve gökbilimciler onu sadece 400 yıldır gözlemliyorlar. İnsanlığın geleceği için Güneş’in evrimini anlayabilmek oldukça önemli; bunun için gökbilimciler Güneş’e benzer ancak daha yaşlı yıldızları inceliyorlar. Bu yıldızlara nadiren rastlanır; keşfetmek ve gözlemleyebilmek oldukça zordur. Araştırma ekibinin liderlerinden Jorge Melendez,
“Gökbilimciler onlarca yıldır bize yaşam veren Güneş’imizi daha iyi tanımak için Güneş ikizlerini arıyorlar. Ancak ilkinin bulunduğu 1997 yılından bu yana çok azına rastlandı. Şimdi VLT ile alınan oldukça kaliteli tayflar sayesinde Güneş ikizlerini olağanüstü hassasiyetle inceleyebiliyor ve Güneş’in ne kadar özel olduğuna dair soruları yanıtlayabiliyoruz.” diyor.
Aynı zamanda 18 Scorpii ismini verdikleri Güneş ikizi başka bir yıldızı gözlemleyen gökbilimciler, bu yıldızın Güneş’ten daha genç olduğu kanısına vardılar. Araştırma ekibi yıldızların kimyasal yapılarını ve diğer özelliklerini açıklayabilmek için ESO’nun Paranal Gözlemevi’nde bulunan Çok Büyük Teleskop (VLT) üzerinde bulunan UVES tayfçekerini kullandılar. Araştırma ile ilgili “Amaçlarımızdan biri Güneş’in kimyasal kompozisyon olarak tipik bir yıldız olup olmadığını ortaya çıkarmaktı. En önemlisi, neden garip bir şekilde bu kadar düşük bir lityum içeriğine sahip olduğuydu.” diyor Jorge Melendez.
Lityum, hidrojen ve helyumla birlikte Büyük Patlama esnasında oluştu. Ve gökbilimcilerin en çok merak ettiği sorulardan bir tanesi ise bazı yıldızların neden diğerlerine göre daha az lityum içerdiğiydi. Güneş’in ikizi HIP 102152 üzerinde araştırma yapan ekip, Güneş benzeri yıldızların yaşı ve lityum miktarları arasında uyumu saptayarak bu soruya cevap aradılar. Güneşimiz maddesinin yüzde biri kadar lityum oranına sahip. Daha genç Güneş ikizleri ise daha fazla lityum içeriyorlar. Ancak tüm bunlara rağmen gökbilimciler henüz yaş ile lityum arasındaki uyumu kanıtlayacak olumlu bir veriye ulaşamadılar.
Sao Paulo Üniversitesi’nden Tala Wanda Monroe “HIP102152’nin çok az miktarda lityuma sahip olduğunu bulduk. Bu ilk kez şunu gösteriyor, daha yaşlı olan Güneş çiftleri kendi Güneş’imize ve daha genç olan ikizlere göre daha az miktarda lityum içermektedir. Şimdi yıldızların yaşlandıkça lityumlarını bir şekilde yok ettiklerinden eminiz ve bu durumda Güneş’in lityum içeriği yaşına göre normal görünüyor.” açıklamasını yaptı.
Güneş ikizleri, Güneş ile benzer kütleye, benzer sıcaklık değerine ve kimyasal özelliklere sahip yıldızlardır. Oldukça nadir bulunan bu yıldızlar, Güneş-türü yıldız kategorisinde sınıflandırılırlar. Aynı zamanda gökbilimciler HIP 102152’nin kayalık gezegenlere ev sahipliği yaptığını düşünüyor.
Kaynak: ESO
