Biliminsanları, Mimosa pudica bitkilerinin deneyimlerinden yalnızca öğrenebildiklerini kanıtlamakla kalmadı, aynı zamanda öğrendiklerini uzunca bir süre hatırladıklarını da gösterdiler. Çığır açan çalışma, genellikle hayvanlardaki öğrenilmiş davranışsal yanıtları test etmek için kullanılan deneysel yöntemi uyguladı.
Mimosa pudica, Güney ve Orta Amerika’nın yerel bir bitkisi. Fiziksel uyaranlara karşı savunma amaçlı olarak verdiği yaprak kapatma refleksi nedeniyle “duygusal bitki” olarak biliniyor.
Araştırmaya öncülük eden, Batı Avustralya Üniversitesi (UWA) Evrimsel Biyoloji Okulu Hayvan Biyolojisi Merkezi’nden Dr. Monica Gagliano, Mimosa’ların alışkanlık ile öğrenilmiş davranışsal yanıtlar geliştirme kapasitesini keşfetmekle ilgileniyordu.
Alışkanlık, zararsız olduğu zaman içinde ispatlanmış uyaranları süzmeyi ve uyarlanmayı etkin olarak öğrenmeniz yoluyla, sizi sarmalayan çevreye kalıcı yanıtlar üretmenizi sağlar. Araştırmacılar, her biri bir saksıdaki Mimosa’lara 15 cm yukarıdan köpük bir taban üzerindeki dikey bir hattan düşen damlalar oluşturan bir alet türettiler; bu yaprak kapatma davranışını ortaya çıkartacak fiziksel etkiye yol açacaktı.
Bitkiler düşük ışıklı ve yüksek ışıklı ortamdan oluşan iki farklı çevreye ayrıldı; hipotez düşük ışıktaki bitkilerin daha hızlı öğreneceğini ve (fotosentez için) yapraklarını açık tutma ihtiyacının büyük olması dolayısıyla, anılarını daha uzun süre hafızalarında tutacağını söylüyordu. Bir damla 16 kontrol bitkisine (her ışık koşulu başına 8 tane) uygulandı, sekiz saat sonra tekrar uygulandı; bitkiler her ikisinde de yapraklarını hızla kapattılar.
Araştırmacılar daha sonra 56 “eğitilmiş” bitkiye (her ışık koşulu başına 28 tane) 60 damlayı günde 7 defa art arda uyguladılar. İlk 4-6 damladan sonra, bitkiler çabucak alıştılar, damlaların gerçek bir tehdit olmadığını öğrendiler ve yapraklarını açık tutmaya başladılar. Öngörüldüğü üzere, düşük ışıktaki bitkilerin daha çoğu yapraklarını açtı.
Dr. Gagliano, “Bizimle aynı yoldan öğrendiler… Çevreleriyle ilgili yeni bir kavrayış kazandılar ve davranışlarını çevreye göre düzenlediler” diyor. “Aynı zamanda çevrelerinin talebine bağlı olarak davranış değiştiriyorlar; bu yüzden ışık miktarı optimum seviyede olmadığında, bunu çözmek ve çabucak adapte olmak önemli bir hale geliyor.”
Mimosa’ların uzun dönemli hafızası yeni çevre koşullarına maruz bırakıldıklarında, bitkiler düşük ışık ile yüksek ışık arasında karşılıklı olarak yer değiştirildiğinde de test edildi. 28 gün sonra tüm günlük eğitim düzeniyle yeniden test edildi. Yeni ışık koşullarında öğrenilmiş davranışı sergilemeye devam etmeleri, değişen çevre karşısında uzun dönemli alışkanlık kazanımını göstermektedir.
“Bitkilerin davranış öğreniyor olması şu an için önemlidir, fakat aynı zamanda gelecek için de önemlidir; bu yüzden aynı bilgiyi elde etmek için aynı işlemleri tekrarlayıp enerji israfı yapmaları gerekmeyecek” diye ekliyor Dr. Gagliano. ”Küçük bitkilerin o günün olayını bir ay sonra hatırlayabilmeleri ne kadar müthiş!”
Dr. Gagliano bitkiler daha karmaşık koşullarla ve öğrenme senaryolarıyla yüzleştirildiğinde ne olacağı üzerine çalışmaya devam ediyor.
Kaynaklar
Rebecca Graham, Science Network Western Australia, http://www.sciencewa.net.au/topics/environment-a-conservation/item/2745-greenhouse-experiments-show-plants-long-term-memory
