Miletli Thales, filozofluğunun, matematikçiliğinin ve mühendisliğinin yanı sıra büyük bir astronomdu da.
Thales’le dalga geçen köylü kızı
Bir söylenceye göre, gökyüzündeki yıldızları gözlemlerken önündeki kuyuyu görmemiş ve içine düşmüş, kendisini gören bir köylü kızının alayına maruz kalmıştır. Thales belki sinirlenip kendisiyle dalga geçen kızı pataklamıştır ama öfkesi yatıştıktan sonra kendi kendine sormuş olmalı: “Gökyüzündeki yıldızları görüyorum ama önümdeki kuyuyu göremedim.”
Bu olay gerçek midir değil midir bilinmez ama teori-pratik ilişkisine dair sonsuz felsefi tartışmalar böyle başlamış olabilir.
Gündüzün geceye dönüşeceğini önceden bildiriyor
Pratik teorinin anasıdır denir ama teorik bilginin can alıcı pratik sonuçlar verebildiğini de unutmamak gerekir. Yine Thales’ten bir örnek:
Büyük bilgin, Lidyalılarla Persler arasındaki uzun süren bir savaş sırasında, MÖ 28 Mayıs 585 tarihinde (yani bugünden tam 2603 yıl önce), Güneş’in tutulacağını önceden bildirmiş ve bu olaydan çok etkilenen iki kral derhal savaşa son vermişler.
Herodot bu konuda şöyle yazar: “Altıncı yılda, Lidyalılar ve Persler birbirleri ile çarpıştıkları sırada, savaşa başladıktan sonra öyle büyük bir çatışma oldu ki, gündüz aniden geceye döndü. Gündüzün geceye dönüşeceği Miletli Thales tarafından İyonyalılara söylenmişti.”
Bilginin kaynağı Mezopotamya ve Mısır
Bu öykü ilk bakışta inanılmaz görünür. Ama Babillilerin, Güneş tutulmasını önceden bildirme olanağı veren Saros Periyodu’nu biliyor olmaları ve Thales’in Mezopotamya ve Mısır gezileri sırasında bunu öğrenmiş olduğu anımsanmalıdır.
Thales Mısır’da MÖ 603 yılındaki Güneş tutulmasını ya bizzat görmüş ya da Mısırlılardan işitmişti. 18 yıl 11 gün sonra başka bir tutulmanın daha olacağı hesaplanabilirdi ve bu tutulma da MÖ 585 yılının 28 Mayıs’ına rastlıyordu.
O yıllarda Nobel Barış Ödülü verilseydi, herhalde ödülü Thales alırdı! Gerçi Thales sadece barış ödülünü değil, bilim dallarındaki Nobel’leri de silip süpürürdü. . .
