Çin Ulusal Uzay İdaresi’nin (CNSA) yaptığı açıklamaya göre Chang’e 4 (ismini Çin mitolojisindeki Ay tanrıçasından alıyor) görevi ile Ay’a götürülen pamuk tohumları başarıyla filizlendi. Bu, Ay üzerinde yetiştirilen ilk canlı olma özelliği taşıyor ve uzun süreli uzay araştırmaları için önemli bir adım olarak görülüyor.
Chongqing Üniversitesi’nin İleri Teknoloji Araştırma Enstitüsü tarafından yayımlanan bir dizi fotoğrafta, 3 Ocak’ta Ay’ın Von Karman Krateri’nin yakınlarına iniş yapan Chang’e 4’ün Ay’ın yüzeyine yerleştirdiği kutunun içerisindeki ızgara benzeri bir yapıdan çıkan pamuk filizleri görülüyor. Çin’deki 28 üniversitenin ortak çalışmasıyla tasarlanan, 18 cm uzunluğunda ve 3 kg ağırlığında metal bir kutunun içerisindeki bu “ufak Ay biyosferi” pamuk, patates ve arabidopsis -hardal familyasından bir bitki- tohumları, meyvesineği yumurtaları, maya ve bunların ihtiyaç duyacağı hava, su, toprak ve besinlerden meydana geliyor. Çinli araştırmacılar fotosentez ve solunum süreçlerini incelemek üzere geliştirdikleri bu deneyin tasarım aşamasındaki en büyük zorluklardan birinin sıcaklığı kontrol altına almak olduğunu söylüyorlar. Sıcaklık değerlerinin -173o C ila 100o C (veya daha fazlası) arasında şiddetli değişimler geçirdiği Ay’da, sıcaklığı bitkilerin yetişebilmesi için istenilen değerde tutmak ciddi bir zorluk. Besin ve nem değerlerini kontrol altında tutmak karşılaşılan zorluklardan bir diğeri. Araştırmacıların belirttiğine göre Ay’dan gönderilen resimler pamuk bitkisinin iyi bir şekilde geliştiğini, diğer bitkilerin ise henüz filizlenmediğini gösteriyor.
Daha önce astronotlar Uluslararası Uzay İstasyonu’nda bitki yetiştirilmeyi başarmıştı, fakat Ay için bu bir ilk. Dünya dışında bitki yetiştirmenin gelecekteki uzun dönemli uzay görevleri için önemi büyük. Bu özellikle astronotların kendi yiyeceklerini uzay ortamında yetiştirmelerine ve bu sayede Dünya’dan gıda ikmali olmaksızın uzun süreli uzay görevlerinin gerçekleştirilmesine olanak tanıyabilir.
Chang’e 4 aynı zamanda Ay ortamını, kozmik radyasyonu ve Güneş rüzgârlarıyla Ay’ın yüzeyinin etkileşimini incelemek üzere İsveç, Almanya ve Çin’den biliminsanlarının geliştirdiği enstrümanları da üzerinde taşıyor. Bunlara ek olarak iniş aracından Von Karman Krateri’ni incelemek üzere Yutu-2 (Ay Tavşanı) isimli bir yüzey aracı da gönderildi.
Bütün bunlara ek olarak, Chang’e 4 Ay’ın karanlık yüzüne (yani Dünya’dan daha uzak tarafına) inen ilk uzay aracı olma unvanını da taşıyor. Ay’ın karanlık yüzü daha önce uydular aracılığıyla görüntülenmiş ve haritalanmış olmasına rağmen, hiç iniş yapılmamıştı. CNSA yapmayı planladıkları dört yeni Ay görevi daha olduğunu ve Ay’daki örnekleri Dünya’ya getirmek üzere sene sonuna doğru bir insansız uzay arasının daha fırlatılacağını duyurdu.
Kaynaklar
- https://m.phys.org/news/2019-01-cottoning-chinese-seed-moon.html?fbclid=IwAR0QmyP-8xW1AwufmVnccw5Py_KWyWZhit_cU8w5eq3UsvAxW30mr37weSc
- https://www.bbc.com/news/world-asia-china-46873526
