1871 Paris Komünü, tarihin ilk proletarya iktidarıdır. Paris’in emekçileri iktidara el koymuşlar ve 72 gün çok büyük kayıplar pahasına korumuşlardır. Ağır çatışmaların sürdüğü sırada bir grup kadın bir barış bildirisi yayımlar. Bildirinin metni şöyledir:
Barış! Barış!
“Parisli kadınlar, vatan, onur, insanlık adına mütareke istemektedirler. Bu kış kuşatma sırasında gösterdikleri yiğitlik ve fedakârlığın, onlar için, her iki tarafça da dinlenmek hakkını yaratmış olduğu düşüncesindedirler. Ana ve eş olarak taşıdıkları sıfatların Versay’da olduğu gibi Paris’te de yürekleri yumuşatacağını ummaktadırlar.
“Acı çekmekten bitkin düşmüş! Bu kez ve şimdi de onları tehdit eden felaketlerden dehşete düşmüş olarak, Versay’ın ve Paris’in civanmertliğine sığınmaktadırlar.
“Bu iki şehirden de, bir gün için olsun, kardeşlerin birbirini tanıyarak anlaşabilmeleri, barışçı bir çözüm yolu bulabilmeleri için silahlarını bırakmalarını yalvararak dilerler.
“Bütün kadınlar, beşikteki çocukları bir bombaya hedef olabilecek olanlar, kocaları inançları için savaşanlar, oğulları ya da kocaları evin günlük nafakasını siperlerde kazananlar, bugün evin biricik bekçisi olmak durumunda bulunanlar, kısaca hepsi, en sakinleri olduğu gibi en coşkunları da, Paris’ten ve Versay’dan bütün kalpleriyle şunu istemektedirler: Barış! Barış!”
Katillerden barış dilenmez! Yaşasın Komün!
Bildirinin altında hiçbir adın yer almaması, bunun Versaylıların bir provokasyonu olduğunu göstermekteydi. Burjuvazinin Parisli işçilerin üzerine azgınca saldırdığı bir sırada “barış dilenmek” resmen ihanetti. Komün kadınlarının kurduğu “Paris’in Savunulması ve Yaralılara Yardım İçin Kadınlar Birliği” örgütü bunu hemen anladı ve iki gün sonra gürledi. Bu bildirinin bazı bölümlerine bakalım:
“Alkışladığımız sosyal devrim adına; eşitlik, adalet ve emeğin hak iddiaları adına, Paris’in Savunulması ve Yaralılara Yardım İçin Kadınlar Birliği, önceki gün duvar ilanlarıyla yayınlanan ve gericiler topluluğunun eseri olan iğrenç bildiriyi bütün gücüyle protesto eder.
“Adı geçen bildiri, Parisli kadınların Versay’ın civanmertliğine sığındığını ve ne pahasına olursa olsun barış istediklerini nakletmektedir.
“En alçak katillerin civanmertliği!..
“Hürriyetle despotizm, halkla cellatları arasında uzlaşma!..
“Hayır, Paris’in emekçi kadınları barış değil, kıyasıya bir savaş istemektedir!
“Bugün bir uzlaşma ihanettir!.. Uzlaşmak, mutlak bir sosyal ıslahatı alkışlayan, yücelten kadın işçilerin özlemlerini inkâr etmek; bir tek kelimeyle, emekçinin kendi kendisini özgür kılmasını reddetmek olur!..
“…Parisli kadınlar büyük tehlike anında kendilerinin de -irtica kapıları zorlayacak olursa; barikatlarda, Paris tabyalarının üstünde- tıpkı erkek kardeşleri gibi, Komün’ün, yani halkın zaferi için kanlarını dökmesini bildiklerini ispat edeceklerdir!
“Yaşasın Sosyal Devrim! Yaşasın Çalışma! Yaşasın Komün!”
6 Mayıs 1871 tarihli bu bildirinin altında “Paris’in savunulması ve Yaralılara Yardım İçin Kadınlar Birliği Merkez Komitesi Yürütme Komisyonu üyelerinin imzası bulunmaktadır: Lel Mel, Jacquier, Lefevre, Leloup, Dmitrieff.
Burjuvazi katliam yaparken barış dilenenler isimlerini yazamamışlar ama barikatlarda savaşan kadınlar yazdıkları direniş bildirisini imzalamaktan çekinmemişler.
Kaynak: G.Bourgin-A.Adamov, Paris Komünü, Çev. A.Tokatlı-G.Üstün, Ağaoğlu Yayınevi, İstanbul, 1968.
