Çin, insanları COVID-19’a karşı korumak için ilk mRNA aşısını onaylamaya giderek yaklaşıyor. Küçük bir klinik deneyde, Çin’in aşı adayı, aşılanmış yetişkinlerde destekleyici doz olarak verildiğinde, ülkenin şimdiye kadar en çok güvendiği aşı olan inaktive SARS-CoV-2 içeren aşıdan daha güçlü bir antikor tepkisi oluşturabildi.
ArCoV adı verilen deneysel aşı, Çin’in ilk onaylı mRNA aşısı olmaya güçlü bir aday. Ancak araştırmacılar, hükümetin pandemiyi ele alma biçimini değiştirip değiştiremeyeceğini kestiremediklerini söylüyorlar. Etkin bir mRNA aşısı, hastaneleri bunaltabilecek yaygın ciddi enfeksiyon olasılığını azaltacaktır. Bununla birlikte, ülkedeki tüm enfeksiyonları bastırmak için toplu testler ve karantinalar kullanan katı “sıfır COVID” stratejisine son vermesi pek olası görünmüyor.
Şimdiye kadar Çin, yedi COVID-19 aşısını onayladı. Çin vatandaşlarının çoğu, Pekin merkezli Sinovac şirketi tarafından yapılan CoronaVac veya Pekin’de devlet destekli Sinopharm şirketi tarafından yapılan BBIBP-CorV olmak üzere iki inaktive virüs aşısından biriyle aşılanıyor. İnaktive virüs aşıları hastaneye yatış ve ölüm riskini azaltmada etkili oluyor ancak Pfizer-BioNTech ve Moderna tarafından geliştirilen ve Çin dışında yaygın olarak kullanılan iki mRNA aşısından daha az koruma sağladığı da aşikâr. Çin’in Guangzhou kentindeki Jinan Üniversitesi’nden virolog Feng Gao, “Dünyada mevcut olan tüm COVID-19 aşılarının verilerine baktığımızda, mRNA teknolojisi diğer teknolojilere kıyasla daha iyi görünüyor” diyor.
İthal aşı
Çinli şirketler, BioNTech ve Pfizer tarafından yapılan mRNA aşısını ithal etmeyi planlamışlardı. Mart 2020 gibi erken bir tarihte, Şanghay merkezli bir ilaç şirketi olan Fosun Pharma, düzenleyiciler ürüne yeşil ışık yaktıktan sonra aşısını Çin anakarasında ve Hong Kong’da satmak için BioNTech ile bir anlaşma yaptı. Ancak, Çin’deki bir faz II denemesinden elde edilen verilere rağmen, aşının güçlü bir bağışıklık tepkisini tetiklediğini ve yetişkinlerde kullanımının güvenli olduğunu göstermesine rağmen, son derece etkili aşının onayı hâlâ anakarada beklemede. New York’taki Dış İlişkiler Konseyi’nde Çin sağlık politikası uzmanı Yanzhong Huang, “Gecikmenin nedenleri belirsiz, ancak siyasi olması muhtemel” diyor. Çin hükümeti, 2017’den bu yana ilaç onay süreçlerini hızlandırmak için yabancı klinik deney verilerini kabul ediyor. Pandemi sırasında aşılar gibi acilen ihtiyaç duyulan ilaçlar, hızlı takip edilmesi gereken verileri de izliyor. Huang, “Gecikmeyi açıklamak için tekno-milliyetçilik dışında başka bir neden yok” diyor. Çin hükümetinin muhtemelen ilk mRNA aşısının ARCoV gibi yerli bir aşı olmasını tercih ettiğini de ekliyor.
Yerli aşı
Şu ana kadar Çin’de en az altı yerli mRNA aşısı klinik deneylerdedir. Suzhou merkezli biyoteknoloji şirketi Abogen Biosciences tarafından yapılan ARCoV, Meksika ve Endonezya’da faz III düzeyine kadar gelmiş görünüyor.
31 Mayıs’ta ön sunum olarak yayınlanan ve emsal incelemesi yapılmayan ARCoV denemesi, hatırlatma dozundan 6 ay önce 2 doz inaktive virüs aşısı almış olan Çinli 300 yetişkini içeriyordu. Araştırmacılar, bir ARCoV dozundan sonra, korona virüsün Omicron varyantını hedef alan nötralize edici antikor seviyelerinin, CoronaVac ile yapılan bir destek dozdan dört kat daha yüksek olduğunu buldular. Nötralize edici antikorlar, virüsün hücreye bulaşmasını durdurabilmesi ve seviyelerinin aşılardaki koruma gücü ile ilişkili olması açısından önemli moleküllerdir.
Hong Kong Üniversitesi’nden epidemiyolog Ben Cowling, “Sonuçlar, üçüncü doz için inaktive edilmiş bir aşıya karşı mRNA aşısında daha yüksek bir antikor artışı olduğunu gösteriyor” diyor.
Bununla birlikte, önceki araştırmalar aşı türlerinin karıştırılmasının daha güçlü bir bağışıklık tepkisi sunabileceğini gösterse de, “Bu farklı güçlendirme stratejilerini birebir karşılaştırmadan, hangi aşının daha iyi olduğunu söylemek zor” diyor Gao.
ARCoV aşısının resmi onay alıp almayacağı, III. aşama deneme sonucuna bağlı olacaktır. Gao, her mRNA aşısı adayının başarılı olamayacağını; onaylanması halinde ARCoV’ın, hem ülkenin standart COVID-19 aşılama programının bir parçası olarak hem de destekleyici olarak kullanılabileceğini belirtiyor.
Salgın ikilemi
Çalışmalar, Omicronla enfekte olduklarında insanların, özellikle de yaşlıların ağır hastalık ve ölümden korunabilmeleri için destekleyici aşıların hayati önem taşıdığını göstermiştir. Ancak Çin anakarasında, 60 yaş ve üzeri kişilerin yalnızca %60’ı hatırlatıcı dozla aşılanmış. Bu da, bu yaş grubundaki 100 milyon kişinin aşılanmadığı anlamına gelmekte. Hatırlatıcı doz kapsamı 80 yaş ve üzerindekilerde çok daha düşüktür. Omicron dalgasının yükselmeye başladığı Mart ayına kadar bu kitlenin %20’sinden daha azının bir hatırlatma dozu yaptırmış olduğu görünmektedir
Gao, teknolojinin yeni olduğu göz önüne alındığında, aşılanmamış kişilerin onaylanmış bir mRNA aşısını kabul edip etmeyeceğini söylemenin zor olduğunu söylüyor. “Ancak bilimsel bir bakış açısıyla, mRNA aşıları, özellikle en savunmasız insanlarda daha güçlü bir bağışıklık tepkisi oluşturma eğiliminde olduğundan, yapmalıdırlar” diye ekliyor.
Birçok ülke için COVID-19 aşılarının yaygın olarak kullanılması, hükümetlerin hareket kısıtlamalarını açmaya ve azaltmaya, toplu testlerin sayısını düşürmeye ve izolasyon gereksinimlerini gevşetmeye karar vermelerinde bir faktör olmuştur. Ancak araştırmacılar, son derece etkili bir mRNA aşısıyla bile, Çinli yetkililerin, yüksek oranda bulaşıcı Omicron varyantına karşı daha az başarılı olan sıfır COVID yaklaşımını değiştirme ihtimalinin düşük olduğunu söylüyor.
Çinli yetkililer açılma hakkında çok az şey söylemişlerdi. Ancak Nisan ayında Ulusal Sağlık Komisyonu’nun Başkanı Wannian Liang, şehirlerin yeterli tıbbi kaynaklara ve özellikle yaşlılar ve diğer savunmasız gruplarda yüksek aşı kapsamına sahip olduğunda Çin’in “salgını yenebileceğini” söyledi. Ayrıca hükümetin, ülkeyi açmaya karar verirken gelecekteki varyantların şu anda dolaşımda olanlardan daha düşük bir ölüm oranına sahip olup olmadığını dikkate alacağını söyledi. Ancak birçok virolog, varyantların zamanla zayıflayacağı fikrine şüpheyle yaklaşıyor.
Huang, hükümetin düşük sayıda COVID-19 vakasına bile tahammül etme konusundaki isteksizliğinin bir ikilem yarattığını söylüyor. “Yerel yetkililerin aşılama ve takviye oranlarını artırmak için sınırlı teşvikleri var ve bunun yerine sağlık çalışanlarını toplu test gibi görevleri yerine getirmeye yönlendiriyorlar. Yetkililer, belirli bir dereceye kadar enfeksiyona izin vermek için zihniyetlerini değiştirmedikçe durum değişmeyecek” diyor.
“Daha etkili bir aşı, hükümetlerin bazı kısıtlamaları gevşetme korkularını hafifletebilir. “Daha iyi aşılar ve COVID-19 ilaçlarına daha fazla erişim ile Çin, sağlık sistemini ezen COVID-19 konusunda daha az endişelenmeli. Belki hükümet o zaman fikrini değiştirir” diye de ekliyor.
Kaynak: China’s first mRNA vaccine is close — will that solve its COVID woes?
