Charles Darwin’in Beagle adlı gemiyle yaptığı 5 yıl süren yolculuk, bilim tarihinin en ünlü ve en verimli araştırma gezilerinden biridir. Yaratılışın kanıtlarını bulmak için yola çıkan Darwin, Evrim Kuramıyla dönmüştür. İngiltere’den başlayan yolculuk, Güney Amerika’nın doğu ve batı kıyılarına, çevresindeki adalara, ardından Pasifik Okyanusu’na, ünlü Galapagos Adaları’na, Yeni Zelanda’ya, Avustralya’ya, oradan Afrika kıyılarına uzanır. Beagle, yolculuğuna başladıktan 4 yıl 9 ay 5 gün sonra İngiltere’ye geri döner. Darwin çekine çekine fikir yürütmektedir: “Türler değişiyor!” Galilei’nin “Dünya dönüyor!”undan sonra bilimsel devrimin ikinci atılımı kapıdadır. Bu muhteşem araştırma gezisinin öyküsünü Prof. Dr. Mehmet Sakınç’ın kaleminden okuyacaksınız.
Beagle’ın gezisi günümüzde de sürüyor! Darwin’in açtığı yoldan ilerleyen evrimbilimciler, bu kez yolculuğu hücrelerimizin içinde ve nöronlarımızın arasında sürdürüyorlar ve şaşırtıcı buluşlar yapıyorlar. Elinizdeki sayıda yayınlanan üç çeviri makaleye dikkat çekiyoruz. “Bizi insan yapan nedir?” başlıklı olanı, “DNA’mız şempanzeninkiyle yüzde 99 aynı; peki o yüzde 1 ne?” sorusuna yanıt arayan araştırmaları konu ediyor. Genomumuzun sadece insana özgü parçalarının analizi, beyin yapımızın, konuşma yetimizin genetik kökenini ortaya çıkarıyor. “Darwin yolu açtı, biz artık genlerle dans ediyoruz!” başlıklı söyleşide ise türleşmenin kökenine yapılan yolculuktan, bütün canlılarda ortak olan “kök genler”in keşfinden söz ediliyor. Prof. Carroll coşkuyla konuşuyor: “Eğer Darwin’le beş dakikam olsaydı bugün yaptıklarımızı anlatırdım ve bu aklını başından alırdı.” Üçüncü çeviride ise bu kez nöronların arasına, beynin derinliklerine yolculuk yapılıyor ve şu büyük soruya yanıt arayan araştırmalar konu ediliyor: “Bilinç nedir? Bilincimizin ne kadar bilincindeyiz? Yapay bilinç oluşturmanın neresindeyiz?” Bu üç makale Evrim Kuramının ışığında yapılan araştırmaların ve deneylerin ulaştığı boyutu anlamamızı sağlıyor. İlgi ile okuyacağınızı düşünüyoruz.
Alâeddin Şenel ise hacimli makalesinde, Beagle yolculuğuna çıkmayı reddeden ve hâlâ dogmalardan medet uman Yaratılışçılarla tartışıyor. Evrenin ve canlılığın evrimindeki köşe taşlarını (evrenin oluşumu, Yer’in oluşumu, yaşamın ortaya çıkışı, cinsiyetin ortaya çıkışı, bitki-hayvan farklılaşması vb.) ele alan Şenel, bu konuda Yaratılışçıların dogmalarının bilimin ulaştığı düzey göz önüne alındığında nasıl birer saçmaya dönüştüğünü irdeliyor ve bilimin bu büyük dönemeçler konusundaki çözümlemelerini yansıtıyor. Şenel’in makalesinin temel sorunsallarından biri de organik evrimin insanın kültürel evrimini nasıl etkilediği. Bu çarpıcı makaleyi tüm okurlarımıza öneriyoruz.
Bu sayının diğer bir dosyasında, Garland E. Allen’in “Darwin’den günümüze Evrim Kuramı’nda materyalizm” başlıklı makalesinde ise materyalist felsefenin gelişimi Evrim Kuramı bağlamında inceleniyor. “Darwin kuramı, zamanda yavaş yavaş değişimin ve mekanistik felsefenin baskın olduğu çağda doğdu ve gelişti.” saptamasıyla başlayan makale, “Yeni bilimsel gelişmelerle birlikte mekanistik yaklaşımın, yerini bütünselci ve diyalektik materyalist yaklaşıma bıraktığını” gösteriyor.
Bütün bu makale, çeviri ve söyleşilerle, Darwin Yılı’nda okurlarımıza bütünlüklü bir Evrim sayısı daha sunduğumuzu düşünüyoruz. İyi okumalar.
***
Hasan Aydın’ın “Eski Yunan’dan İslam’ın Klasik Çağına Neden Kavramı ve Nedensellik Sorunu” başlıklı son kitabı Bilim ve Gelecek Kitaplığı’ndan yayınlandı. Din felsefesi ve dinler tarihine meraklı okurlarımızın, bu konularda ülkemizin önde gelen uzmanı Hasan Aydın’ın eserini kaçırmayacağını umuyoruz.
Dostlukla kalın…
