Çin’de araştırmacılar, biliminsanları ve hekimler, ciddi beyin hasarı olan hastaların bilincini tekrar kazanıp kazanamayacaklarını belirlemek için yapay zekâ modeli ile bir tıbbi görüntüleme oluşturdular.
Ciddi denebilecek beyin hasarları, bilinç bozukluklarına yol açabilir. Bazı hastalar, akut beyin yaralanmasından kurtulabilse de bitkisel durum olarak bilinen kronik bozukluklarda hasta iletişim kuramaz ya da bilinçli düzeyde hareket edemez.
Çin’de her yıl binlerce vaka ekleniyor!
Çin’de beyin travması, felç ya da diğer beyin hastalıklarından dolayı kronik bilinç bozukluğuna sahip 500 bin hasta bulunuyor; üstelik buna her yıl sayısı 70 bin ila 100 bin arasında değişen yeni hastalar da ekleniyor. Pek çok hasta, zahmetli bir bakımı gerektirecek şekilde yatağa bağımlı hale geliyor; bu da aile bireylerine hem stres hem de yüklü harcamalar yapma zorunluluğu getiriyor.
Çoğu hekim, bilinç bozukluğu yaşayan hastaların iyileşip iyileşemeyeceğini üç etkene göre belirliyor: Hastanın yaşı, hastalığa neyin sebep olduğu ve ne zamandır bu hastalığı taşıdığı. Hekimler ayrıca alkışlama ve göz izleme gibi tekniklerle de hastanın farkındalığını ölçüyor. Bununla birlikte davranışsal değerlendirmeler öznel ve kişisel yorumlamaya açık olabiliyor. Bunu kanıtlarcasına hekimler için deneyim ve eğitim eksikliği ya da hastaların diğer sağlık sorunlarını görmezden gelmesi yanlış sonuçlara neden oluyor.
Kimler daha çabuk iyileşir?
Araştırmalar, beyin travmasıgeçirdiği için bilinç bozukluğu yaşayan hastaların travmatik olmayan beyin hasarına sahip olanlardan; gençlerin ise yaşlılardan daha yüksek bir iyileşme şansına sahip olduğunu gösteriyor.
Çin Bilimleri Akademisi’nden biliminsanları ve Çin Halk Kurtuluş Ordusu’ndan hekimler beş yıldır beynin fonksiyonel ağlarının görüntülerine dayalı değerlendirme yapabilen bir yapay zekâ modeli oluşturdular.
Yapay zekâ nasıl teşhis ediyor?
Baş araştırmacı SongMing, “Beyin fonksiyonları dendiğinde, burada birden fazla beyin bölgesi yer alır. Bu birden fazla beyin bölgesi, birlikte çalışarak bir ağ oluşturur. Beyin bölgeleri, onları gerçek bir ‘kablo’ bağlasa da, iki cep telefonu gibi telefon araması yaptığında işlevsel bir bağlantıya sahip olurlar” diyor.
Bilinç bozukluğu yaşayan hastaların beyin fonksiyonlarını incelemek için son yıllarda yaygın şekilde kullanılan bir tıbbi görüntüleme tekniği olan fonksiyonel MR metodu kullanıldı. MR taramaları sayesinde Song’un başkanlığındaki araştırma ekibi bilinç bozukluğu yaşayan hastaların beyin fonksiyonlarına dair ağlarda görülen tipik özellikleri bulabildiler. Bu bulgular, bilinç düzeyini izlemek ve iyileşme olasılığını öngörebilmek için biyobelirteç olabilir.
Bilinç bozukluğuna yönelik yapay zekâ modelini geliştirmek için, meydana gelen beyin hasarlarından en az bir ay sonra 63 hastanın on binlerce beyin görüntüsü alındı. Model, bilinci düzeltilebilecek hastaları yüzde 88 oranında doğru teşhis etti ve bu araştırma eLife’da yayımlandı.
Derginin eleştirmenleri bu örneklem büyüklüğünden etkilense de Song, modelin geçerliliğini ve güvenilirliğini doğrulamak için daha fazla veriye ihtiyacı olduğunu düşünüyordu. Ancak Song, “Modelin doğru bir değerlendirme yapabildiğini ve bilinç bozukluğu yaşayan hastaların ailelerine yardımcı olacağını düşünüyoruz” diyor.
Ancak bu konuda hekimlere yardımcı olan ilk yapay zekâ teknolojisi bu değil. Haziran ayında Pekin Hastanesi, beyin tümörlerini teşhis edebilen ve hematom genişlemesini hekimlerden daha hızlı ve doğru şekilde tahmin edebilen bir yapay zekâ modeli ortaya çıkardılar. Ancak Song’a göre bu çalışmada hekimlerin doğrudan beyin fonksiyonel ağını ve bilinç bozukluğu ile ilişkisini göremez; dolayısıyla yeni yapay zekâ modeli ile aynı zamanda hastalığı anlamak için de yeni bir ipucuna sahip oluyoruz.
Kaynak
1) http://www.xinhuanet.com/english/2018-09/02/c_137439147.htm
